Creatief, sociaal, bruisend en bovengemiddeld begaan met het lot van anderen. Jitske uit Enschede droomt van een leven als verloskundige en moeder. Opgegroeid als derde kind van een huisarts en een psychiater wordt ze omgeven door aandacht, liefde en positieve stimulansen.
Die warme deken blijft als Jitske in een depressie zorgelijke gedragsstoornissen ontwikkelt, zichzelf gaat beschadigen en op 6 oktober 2014 op 17,5 jarige leeftijd in een instelling een einde aan haar leven maakt. Een keur aan behandelend zorgverleners machteloos achterlatend. Eén ervan is haar moeder, ziekenhuispsychiater Stanneke Lunter (55).
Worsteling
Lunter beschrijft tweeënhalf jaar na Jitskes dood het leven, de ziekte en het zelfgekozen einde van haar dochter. Als psychiater van ZGT in Almelo vertelt ze haar worsteling als suïcidedeskundige die haar dochter aan de zorg van vakgenoten moest toevertrouwen. Het boek heet Geen pijn, geen angst, geen leven , uit een gedicht dat Jitske niet lang voor haar overlijden schreef.
,,Ik heb een monumentje voor Jitske willen maken, anderen vertellen hoe leuk en lief ze was, zodat niet het beeld van de zieke Jitske allesbepalend blijft. Mijn man, twee kinderen en andere naasten vinden dat dit gelukt is. En anderen om ons heen snappen nu veel beter wat er met Jitske is gebeurd.
Zonder stortvloed van tranen
Het is een boek zonder stortvloed van tranen of veel aandacht voor hoe het de achterblijvers verging. ,,Bewust niet. Dit boek gaat over Jitske en depressieve jongeren, niet over mij of de rest van ons gezin. Het gezin is hecht gebleven, in tegenstelling tot wat veel anderen overkomt na de zelfdoding van een kind.
Een gesprek over het boek roept vanzelfsprekend emoties op bij de schrijfster. ,,Hoezeer je zelf ook weet dat het niet waar is, diep in jezelf blijf je jezelf verwijten dat uitgerekend jij als psychiater en haar moeder Jitske niet hebt kunnen beschermen.
Achtbaan aan emoties
Het laatste levensjaar van Jitske is tekenend voor de achtbaan aan emoties waar depressieve jongeren en hun naasten in zitten. Hoop, vrolijkheid, diepe genegenheid en hoopgevende signalen slaan onverwacht snel om in crisissituaties, noodkreten, afstoting, faalangst en een diep doodsverlangen.
Dat Jitske ondanks haar verblijf in een jeugdinstelling de ijzeren discipline kan opbrengen haar havo-diploma te halen, is tekenend voor de verraderlijke schijn van levenskracht die zij en lotgenoten kunnen ophouden.
Ze stelt ons gerust: ze is het niet van plan, wil juist zorgen dat alles gaat lukken en neemt daar de tijd voor , zo beschrijft Lunter een van de keren waarop Jitske ontkent snel een einde aan haar leven te willen maken. ,, Een week later suïcideert ze zich.
Net zo verraderlijk is haar depressie zelf, die lange tijd alle kenmerken van gedragsstoornissen zoals borderline vertoont en daardoor niet tijdig genoeg op de juiste manier wordt behandeld.
Zoektocht
De schrijfster gaat in haar zoektocht de pijnlijke schuldvraag niet uit de weg: fout gegaan of fout gedaan? Haar antwoord: Niemand heeft er met de pet naar gegooid of maar wat aangerommeld. Maar toch, als Jitskes depressie eerder was vastgesteld en behandeld met antidepressiva, had ze zich volgens haar moeder kunnen doorontwikkelen naar een krachtige en waardevolle volwassene.
Het persoonlijke relaas wordt aangevuld met twee hoofdstukken van andere deskundigen op het gebied van jongeren met suïcidegedachten, jeugdpsychiater Jan Meerdinkveldbom en systeemtherapeut Ineke Rood.
Als Stanneke Lunter donderdag haar boek presenteert op een vakcongres over suïcide onder jongeren, zitten er ook psychiaters en therapeuten in de zaal die Jitske hebben behandeld in de twee instellingen waar ze verbleef. ,,Dat geeft aan dat ik niemand iets verwijt en blij ben dat deze mensen net als ik hopen dat we iets kunnen leren van Jitskes ziektebeloop. En ik hoop ook dat andere achterblijvers steun uit dit boek kunnen putten.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en TV Enschede FM. Foto: Lenneke Lingmont