Terwijl burgemeesters, hoogÂleraren en commissarissen van de Koning waarschuwen voor ondermijning van het lokale bestuur, is het voor politieke partijen razend moeilijk om hun kandidaat-raadsleden goed te screenen. Dat blijkt uit onderzoek van deze krant, die alle Twentse kandidaat-raadsleden tegen het licht hield. Dat gebeurde op basis van open bronnen, zoals sociale media, bedrijvenregisters en de eigen archieven. Het betrof ruim 1.000 personen. Tot schokkende bevindingen leidde dit niet.
Innlichtingendiensten
Veel verder dan het onderzoek van deze krant, kunnen ook politieke partijen niet gaan; op het eisen van een Verklaring Omtrent Gedrag na. Maar zelfs zo n VOG zegt niet of een kandidaat al dan niet goedwillend is. Feitelijk zou alleen screening door inlichtingendiensten voor het meest complete beeld kunnen zorgen, maar dat is wettelijk niet toegestaan.
Twee weken nog moest de PVV in Almelo concluderen dat een oud-kandidaat ten onrechte door de selectie was geglipt. De partij wist niet dat er een strafrechtelijk onderzoek liep tegen de persoon in kwestie, die even daarvoor om persoonlijke redenen was vertrokken. Als we dat hadden geweten waren we nooit met hem in zee gegaan , verklaarde lijsttrekker Sebastiaan Stöteler.
Alert
Ondanks alles denkt Nicole Lieve, programmaleider ondermijning bij de Veiligheidsregio Twente, dat het met de beïnvloeding van het lokale bestuur in Twente door criminelen zo n vaart niet zal lopen. Zij wijst erop dat de risico s op dit vlak langere tijd veelvuldig onder de aandacht zijn gebracht. Gemeentebesturen zijn inmiddels echt alert. Ze weten nu waar de gevaren liggen, en daardoor is de weerbaarheid sterk vergroot , vindt zij. Vervolgens voorkomt gezond verstand en een goed gesprek met een kandidaat veruit de meeste problemen.
Bij dat gezond verstand hoort volgens Lieve ook een goede risicoanalyse, die duidelijk moet maken waar de kwetsbaarheid van een kandidaat-raadslid ligt. Criminele inmenging ligt met name daar op de loer waar raadsleden kwetsbaar zijn voor chantage. Heb je bijvoorbeeld schulden, relatieproblemen, of draag je een ander geheim met je mee, dan ben je chantabel. Criminelen wachten daarop om misbruik van je te kunnen maken. En dan komt onze democratie echt in gevaar.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede. Foto: Robin Hilberink