De meetbaarheid van creativiteit: revolutie in het onderwijs is aanstaande

Het onderzoeksproject van Lutters is een van de vier projecten waarvoor ArtEZ subsidie heeft gekregen. Het bedrag is een startsubsidie voor de periode van een jaar. Lutters hoopt daarin aan te kunnen tonen dat creativiteit daadwerkelijk meetbaar is en een noodzakelijk onderdeel moet zijn van het onderwijs van de toekomst.

Einstein
Creatief denken wordt in het huidige onderwijs nauwelijks ontwikkeld en gestimuleerd. En toch deed Einstein hiermee zijn grote ontdekkingen. Het is in het belang van de hele samenleving dat deze scheefgroei wordt gecorrigeerd.

Erkenning
Lutters houdt zich al ruim acht jaar bezig met creativiteit. Eerst als docent van de hogeschool Windesheim, sinds kort ook als lector Kunst en kunsteducatie van ArtEZ. De subsidie ziet hij als een erkenning van het belang van zijn onderzoek, dat ook vanuit het bedrijfsleven met grote belangstelling wordt gevolgd.

Enschede uitvalsbasis
Creativiteit wordt meestal geassocieerd met de artistieke sector - ten onrechte. Juist in de technologie is creatief denken van groot belang , zegt Lutters. Mede daarom zal Enschede het komende jaar een belangrijke uitvalsbasis zijn voor mijn onderzoek. Als ergens in Nederland duidelijk is geworden hoeveel techniek en creativiteit met elkaar te maken hebben, dan is het daar.

Centraal in Lutters onderzoek voor het komende jaar is de ontwikkeling van een instrument waarmee creativiteit kan worden gemeten. Zoals een hardloper met een stopwatch zijn eigen prestaties kan meten en verbeteren, zo kan dat ook bij creativiteit. Pas als je in staat bent de creativiteit van mensen te meten, kun je ze helpen bij de verdere ontwikkeling daarvan. Creativiteit is niet alleen een aangeboren talent, maar ook en vooral een manier van denken, die kan worden getraind en ontwikkeld.

Taal van de rechter hersenhelft
Dat creativiteit meetbaar is, staat voor Lutters zo goed als vast. Het onderzoek moet het aantonen, maar het is hoogst aannemelijk. Creativiteit is voor mij de taal van de rechter hersenhelft en als zodanig net zo wezenlijk als het andere deel van onze hersenen. Een mens functioneert niet alleen door kennis en verstand, maar ook door zijn vermogen om te verbeelden, te associëren en, vooral, om te gaan met toeval. De ene mens kan dat beter dan de ander. Alleen dat al kun je toetsen en meten. Van daaruit is het nog maar een kleine stap naar een programma waarbij je serieus probeert om het creatief vermogen van mensen stapsgewijs te verbeteren.

Lutters noemt het ridicuul dat in het huidige onderwijs de ontwikkeling van de linker hersenhelft nauwelijks of onvoldoende aandacht krijgt. Er zijn wel schoolsystemen die op dat gebied iets proberen, maar ze missen de onderbouwing en de zo noodzakelijke link met technologie. Als ik naar het onderwijs kijk, zie ik heel jongeren die om die reden vastlopen. Zolang we door blijven gaan met slechts de helft van de capaciteit van de mens in ons onderwijs te benutten, doen we fundamenteel iets fout.

Aanstaande revolutie
De ArEZ-lector voorspelt op termijn een revolutie in het onderwijs. De huidige samenleving en ook het bedrijfsleven staan te springen om creatieve mensen. Het belang daarvan wordt nu zo breed erkend dat het niet uit kan blijven dat we de komende jaren in het onderwijs grote stappen gaan maken. Silicon Valley, in Amerika, is het ultieme voorbeeld van wat er mogelijk is als er een gelukkig huwelijk komt tussen creativiteit en technologie.

Hoewel de subsidie geldt voor de periode van een jaar, zijn er volgens Lutters serieuze mogelijkheden voor een vervolg en nog meer onderzoeksgeld, juist in Twente. Alle kennis, alle voorwaarden zijn hier aanwezig. Het is interessant om te zien hoe er in Nederland een heel nieuw gebied aan het ontstaan is langs de oostgrens, van pakweg Groningen naar Eindhoven. De grote stappen naar de toekomst zullen niet in Randstad worden gezet, maar in de provincie.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede - Foto: Boris Lutters