AUDIO EO zendt vanavond veelbesproken documentaire €˜Genocide in Twente €™ uit

De documentaire van Shayno Numansen werd eerder dit jaar ineens landelijk nieuws. Aanleiding: hogeschool Saxion wilde een interview over haar film niet publiceren 'in verband met haar veiligheid'. De 'Arameense genocide' uit 1915 wordt door Turkije ontkend. Numansen voelde zich gecensureerd. De actie van Saxion leidde tot Kamervragen.

Maar het leidde dus ook tot een aanbod van de EO om haar documentaire uit te gaan zenden. Maar wel aangevuld met haar gevecht om de genocide vandaag de dag in en buiten de regio bespreekbaar te kunnen maken. Vandaar de titel.

Taboe
Praten over de massamoord is namelijk lastig, zo toont Genocide in Twente. Numansen is trots dat de omroep haar werk 'tv-waardig vindt'. Ze kijkt reikhalzend uit naar haar debuut. "Ik heb geen idee wat ik aan reacties kan verwachten. Ik hoop dat de film kan bijdragen aan het doorbreken van het taboe rond de genocide. Veel jonge mensen uit onze gemeenschap durven er niet over te spreken, omdat ze bang zijn voor negatieve reacties. En veel Turken, die de genocide in twijfel trekken, willen er liever ook niet over praten. 'Het is al zo lang geleden', zeggen ze dan. Maar praten moeten we juist wel doen. Ik hoop dat onze generatie op zoek kan gaan naar een oplossing."

Maar dan is erkenning van de genocide cruciaal, vindt de Enschedese. "Zonder erkenning is vergeving niet mogelijk", zegt ze in de film. In de documentaire gaat ze onder andere in gesprek met Turkse vriendinnen, die worstelen met dit deel van de historie. Shayno heeft er vriendschappen door verloren.

Afstand houden
Te zien is hoe haar beste Turkse vriendin afstand houdt, als het over de genocide gaat. "Ik kan altijd bij jou terecht en jij bij mij. Maar daar kan ik niet met je over praten. Als het al gebeurd is", zegt die. Numansen zegt uiteindelijk geraakt tegen haar vriendinnen: "Als je dit deel van mijn geschiedenis niet erkent, dan besta ik eigenlijk niet voor je."

De Enschedese is voor haar film naar het gebied in Turkije geweest waar een groot deel van haar familie (van christelijke-Chaldese afkomst) is vermoord. Ze is daar pas van doordrongen geraakt, nadat ze een oude videoband heeft gezien van haar overgrootvader. Hij vertelt daarin over de gruwelijkheden die hij heeft gezien en meegemaakt.

Eigen risico
Haar reis is niet zonder gevaar. De school wilde daarom geen verantwoordelijkheid nemen voor haar trip. De student reisde af op eigen risico. In het gebied bezoekt ze onder meer de kerk, waar haar overgrootvader als 7-jarige kind in een ondergrondse tunnel is weggekropen om aan de dood te ontkomen. Numansen beschrijft de situatie vrij koel, tot ze plots volschiet. "Ik sta dit te vertellen, alsof het maar een verhaaltje is. Maar het is echt gebeurd. Eigenlijk was het niet de bedoeling, dat ik zou bestaan."

Numansen en Saxion hebben hun conflict over het geweigerde interview bijgelegd. De school heeft eerder dit jaar met Numansen een 'dialoogbijeenkomst' georganiseerd. Maar de meeste Turkse vrienden bleven weg. Numansen: "Uiteindelijk heeft het gedoe met school wel iets belangrijks opgeleverd. Ik heb daarna veel steun gevoeld in Nederland. En het heeft er min of meer toe geleid dat de documentaire nu op tv komt, zodat ik de genocide bespreekbaar kan maken. Ik heb me de afgelopen tijd best heel eenzaam gevoeld. Misschien begrijpen straks veel mensen waarom ik zo met dit onderwerp bezig ben."

Genocide in Twente, vanavond 22.30 op NPO 3.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Shayno Numansen