Toneelvereniging Tubantia: het feestje van de fabrikanten

Onder de oude balken van een Twentse schuur zit ze achter haar laptop. Om haar heen wordt al gerepeteerd, maar Mae van Heek (22) is voorlopig nog druk met haar studie. Ze zit in het laatste jaar van Verpleegkunde en heeft eigenlijk geen tijd om aan toneeluitvoeringen mee te doen. Dat ze het toch doet, voelt ze een beetje als haar plicht. Mijn moeder is een Van Heek. De familie heeft altijd meegedaan. Het is belangrijk dat de traditie wordt voortgezet.

Cast
Ze is de jongste speler in de cast van zestien die deze zaterdag op een boerenerf in Boekelo de laatste hand legt aan de jaarlijkse uitvoering van toneelvereniging Tubantia. Onder leiding van regisseur Jeroen Jagers is er vanaf september twee keer per week gerepeteerd. Mae van Heek heeft het er graag voor over. Je bouwt een band op met al die mensen die meedoen. Het maakproces, daar gaat het voor mij om. Als het misgaat, wordt er gelachen. Voor gek sta je hier eigenlijk nooit.

Exclusief
Toneelvereniging Tubantia hoort bij het sociale en culturele leven van de Grote Sociëteit in Enschede, al meer dan 100 jaar. Ooit was ze exclusief voor de fabrikanten en hun families, nu ook voor anderen. Al is het lidmaatschap van de Sociëteit nog altijd een harde voorwaarde om mee te mogen doen.

Klassiek
We zijn geen klassieke toneelvereniging , zegt voorzitter Boudewijn Wabeke. We hebben ook geen leden, alleen een bestuur. Dat zoekt elk jaar opnieuw onder de driehonderd mannelijke leden van de Sociëteit en hun gezinnen een groep spelers bij elkaar. Samen met een regisseur maken zij de voorstelling.

Roerige historie
Tubantia kende een roerige geschiedenis, net als de hele Sociëteit. Eigenlijk, zegt Wabeke, was er altijd wel wat: ruzie om het repertoire, het aanvankelijke verbod voor joden en katholieken om lid te worden en de nog immer actuele discussie om vrouwelijke leden toe te laten.

Heren
Een sociëteit is exclusief voor heren. Dat geldt bij ons nog steeds. Soms denk ik: het is een wonder dat we nog bestaan. De toneelvereniging stamt nog uit de tijd dat er hier amper vermaak was. Een keer naar het casino in Bentheim of een avondje bridge, dan had je het wel gehad. De toneelclub was ook een goede manier om er toch de vrouwen en kinderen bij te halen. De mensen uit al die families, de Van Heeks, de Blijdensteins en Ter Kuiles, ze vonden het een eer om mee te doen. Nu, met al het vermaak dat er ook in Enschede is, is dat compleet veranderd. Het wordt steeds lastiger om mensen te vinden.

Pijlers
Voor Wabeke is de jaarlijkse toneelavond nog steeds een van de pijlers onder het voortbestaan van de Sociëteit. De wekelijkse bijeenkomsten op dinsdag worden nog slechts door een klein groepje bezocht. Veel leden komen eigenlijk alleen nog op de jaarlijkse toneelavond. Na afloop is er feest - zo schrijft de traditie het voor. Ook dat is een belangrijke reden om te komen.

Selecte groep
Lidmaatschap van de Sociëteit en de daaraan gekoppelde mogelijkheid om mee te doen met Tubantia is nog steeds voorbehouden aan een selecte groep. Behalve de nazaten van de oude textielfamilies zijn nu ook jonge ondernemers, artsen en advocaten lid. Wabeke zelf, oud-onderwijsman, dankt het lidmaatschap aan zijn vader. Die was dominee in Enschede. Hij schreef weleens teksten voor Tubantia. Op een gegeven moment hebben ze hem lid gemaakt. Hij is relatief jong gestorven. Ik heb de fakkel van hem overgenomen.

Licht pikant
In de hoogtijdagen bestond het repertoire uit thrillers en blijspelen, bij voorkeur met een licht pikante lading. Wat er gespeeld wordt, bepaalt het bestuur. Tegenwoordig valt de keuze bijna altijd op een musical, in dit geval Ik zie een ster : een stuk over de perikelen rond een Twentse producer in muzieksector. De muziek is uit de jaren 70. Terwijl een deel van de spelers nog aan de koffie zit, danst de balletgroep al enthousiast op de maten van Ding-a-dong , van Teach In.

Hoofdrolspeler is Jan Hendrik Croockewit (62), in het dagelijks leven de stuwende kracht Nedap Health Care en hoogleraar op de UT. Hij is nog maar kort lid van de Sociëteit. Als toneelspeler maakt hij zijn debuut. Heerlijk om te doen. Ik werd verrast door het feit dat ik de hoofdrol kreeg, maar ik heb de consequenties ervan aanvaard. De meeste teksten heb ik uit het hoofd geleerd door ze in de auto af te spelen.

Generale
De generale repetitie, vrijdag in de grote zaal van het Wilminktheater, is toegankelijk voor iedereen. Gebruik van de zaal is voor Tubantia gratis. Zo werd het bij de verkoop van de kleine zaal van de Twentse Schouwburg aan de gemeente bepaald. Wabeke: De kleine zaal was eigendom van de Sociëteit. We hebben die ruimte destijds voor een symbolisch bedrag overgedragen, op voorwaarde dat we altijd van het Wilminktheater gebruik mogen blijven maken.

Introducés
De echte uitvoering, zaterdag, is voor leden en de door hen gekozen introducés. Wabeke ziet ernaar uit. Dan weet ik weer even waarom we bestaan. Zondag zal hij tijdens een nazit met alle medewerkers een dankwoord uitspreken. Mogelijk citeert hij daarbij de oude sociëteitsspreuk: Fide, sed cui vide, Tubantii : Wees trouw, Tubanten, maar let goed op aan wie .

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Frans Nikkels