Nieuws
Enschede
VIDEO | Enschede 75 jaar geleden getroffen door bombardement: Alle huizen waren plat
Het is vandaag precies 75 jaar geleden dat Enschede getroffen werd door een vergissingbombardement . Een documentaire herinnert aan de grote verwoestingen in de wijk Horstlanden-Veldkamp.
Henk Kuitert (89) weet het zich nog goed te herinneren. Op 22 februari 1944 - een mooie heldere dag - voetbalt hij rond het middaguur op straat als er in de lucht motorgeronk klinkt. Hij telt 36 vliegtuigen en zijn voorgevoel zegt hem dat er iets mis is. Het was anders dan anders. Zijn moeder waarschuwt dat er bommen vallen. En even later was er overal paniek, vuur, vlammen en rook. Een brandbom slaat door het dak van hun huis aan de Pathmossingel, maar die kan geblust worden. Elders richtten de bommen meer schade aan. Op enig moment stond heel Pathmos in de brand. Wat mensen aan meubels konden redden, zetten ze op straat.
Kuitert, toen 14 jaar oud, doet net als andere ooggetuigen zijn verhaal in een film over het vergissingbombardement op Enschede. Geallieerde vliegtuigen werpen duizenden brand- en vijf brisantbommen af en vooral de buurten Veldkamp, Horstlanden en Pathmos worden zwaar getroffen. Veertig mensen komen om het leven en 140 mensen raken gewond. Hele huizenblokken en straten worden vernield. Links en rechts, alle huizen waren plat , herinnert de 95-jarige Betje Oosterveld zich. Zwart-wit beelden van het Polygoonjournaal laten de puinhopen zien. De commentator spreekt over een rouwdag voor de nijvere stad Enschede .
Documentaires
De een half uur durende film, die vrijdagavond in première gaat in de Bethelkerk, is het eerste deel van een tweeluik. Het tweede, langere deel gaat over de wederopbouw van de wijk Horstlanden-Veldkamp. In beide documentaires is er bewust voor gekozen de herinneringen van bewoners en oud-bewoners centraal te stellen, zeggen de makers Peter van Roosmalen en Patrick Drijver.
Er zijn niet meer zoveel mensen die het kunnen navertellen. We wilden hun verhalen en de emoties tonen. Dat is voor ons belangrijker dan een historisch feitenrelaas , verklaart Drijver. Het verhaal van een gewone dinsdag in februari 1944, dat willen we oproepen , vult Van Roosmalen aan. In de geschiedschrijving heeft dit bombardement, vergeleken met het bombardement op Enschede van 10 oktober 1943, minder aandacht gekregen.
Alternatief
Volgens de officiële lezing is Enschede in februari 1944 per ongeluk gebombardeerd. Door het slechte weer boven Duitsland bereikten in Londen opgestegen bommenwerpers hun doelen in Gotha en Oschersleben niet, en moesten ze terugkeren. Als alternatief wilden ze hun bommen op een grote Duitse stad laten vallen, maar de stad waarvan zij dachten dat het Münster was, was Enschede.
In de documentaire worden bij deze lezing openlijk vraagtekens geplaatst door Stephan Sanders, nazaat van de eigenaren van machinefabriek Sanders aan de Blekerstraat. Ik geloof niet in een vergissing.
Omdat de fabriek onderdelen maakte voor de V1 en V2-wapens van de Duitsers, was er volgens hem sprake van een bewust bombardement. Zijn theorie wordt ondersteund door het feit dat de brisantbommen precies in de buurt van de fabriek vielen. En Sanders stond bij de geallieerden op een lijst van foute fabrieken . Van het vliegtuig dat de brisantbommen afwierp, is in de archieven weinig terug te vinden, dit in tegenstelling tot de 32 andere Liberators die Enschede bombardeerden. Iets teveel toeval allemaal , zegt Sanders.
Behoefte
De film is een initiatief van de stichting Cultuurgoed en Forum Erfgoed Enschede en gemaakt met steun van verschillende instanties, zoals de wijkraad. Er is in Horstlanden-Veldkamp een grote behoefte om meer te weten over de gebeurtenissen in en na de oorlog, merken de filmmakers. Drijver: Iedereen met wie we praten is geïnteresseerd in het verhaal. Naarmate we door internet meer van de wereld weten, neemt de belangstelling voor de eigen omgeving toe.
In het straatbeeld is niet of nauwelijks te zien dat de wijk 75 jaar geleden in puin lag. Slechts iemand die het weet, valt het op dat van sommige huizen de onderste stenenrijen een andere kleur hebben dan de stenen erboven, die bij de herbouw zijn aangebracht. Er is geen monument, hoe klein dan ook, dat aan de noodlottige dag herinnert. Er zijn wel veertig doden gevallen, dat is meer dan bij de vuurwerkramp , zegt Drijver.
Op de bewoners van toen heeft de gebeurtenis in elk geval een onuitwisbare indruk achtergelaten. Toen Betje Oosterveld in 2000 beelden van de vuurwerkramp zag, schrok ze vreselijk. Zo gek, het was net of ik daar liep. Maar dan niet bij de vuurwerkramp maar hier in de Veldkamp. Nog altijd zet ze de televisie uit als er beelden van bombardementen voorbijkomen. Ik weet hoe erg het is.
De film gaat vanavond om 20.00 uur in première in de Bethelkerk aan de Jan Harm Boschstraat. 1Twente zendt de film zaterdagavond uit, om 18.25 uur met vervolgens elk uur een herhaling.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Lars Smook
Kuitert, toen 14 jaar oud, doet net als andere ooggetuigen zijn verhaal in een film over het vergissingbombardement op Enschede. Geallieerde vliegtuigen werpen duizenden brand- en vijf brisantbommen af en vooral de buurten Veldkamp, Horstlanden en Pathmos worden zwaar getroffen. Veertig mensen komen om het leven en 140 mensen raken gewond. Hele huizenblokken en straten worden vernield. Links en rechts, alle huizen waren plat , herinnert de 95-jarige Betje Oosterveld zich. Zwart-wit beelden van het Polygoonjournaal laten de puinhopen zien. De commentator spreekt over een rouwdag voor de nijvere stad Enschede .
Documentaires
De een half uur durende film, die vrijdagavond in première gaat in de Bethelkerk, is het eerste deel van een tweeluik. Het tweede, langere deel gaat over de wederopbouw van de wijk Horstlanden-Veldkamp. In beide documentaires is er bewust voor gekozen de herinneringen van bewoners en oud-bewoners centraal te stellen, zeggen de makers Peter van Roosmalen en Patrick Drijver.
Er zijn niet meer zoveel mensen die het kunnen navertellen. We wilden hun verhalen en de emoties tonen. Dat is voor ons belangrijker dan een historisch feitenrelaas , verklaart Drijver. Het verhaal van een gewone dinsdag in februari 1944, dat willen we oproepen , vult Van Roosmalen aan. In de geschiedschrijving heeft dit bombardement, vergeleken met het bombardement op Enschede van 10 oktober 1943, minder aandacht gekregen.
Alternatief
Volgens de officiële lezing is Enschede in februari 1944 per ongeluk gebombardeerd. Door het slechte weer boven Duitsland bereikten in Londen opgestegen bommenwerpers hun doelen in Gotha en Oschersleben niet, en moesten ze terugkeren. Als alternatief wilden ze hun bommen op een grote Duitse stad laten vallen, maar de stad waarvan zij dachten dat het Münster was, was Enschede.
In de documentaire worden bij deze lezing openlijk vraagtekens geplaatst door Stephan Sanders, nazaat van de eigenaren van machinefabriek Sanders aan de Blekerstraat. Ik geloof niet in een vergissing.
Omdat de fabriek onderdelen maakte voor de V1 en V2-wapens van de Duitsers, was er volgens hem sprake van een bewust bombardement. Zijn theorie wordt ondersteund door het feit dat de brisantbommen precies in de buurt van de fabriek vielen. En Sanders stond bij de geallieerden op een lijst van foute fabrieken . Van het vliegtuig dat de brisantbommen afwierp, is in de archieven weinig terug te vinden, dit in tegenstelling tot de 32 andere Liberators die Enschede bombardeerden. Iets teveel toeval allemaal , zegt Sanders.
Behoefte
De film is een initiatief van de stichting Cultuurgoed en Forum Erfgoed Enschede en gemaakt met steun van verschillende instanties, zoals de wijkraad. Er is in Horstlanden-Veldkamp een grote behoefte om meer te weten over de gebeurtenissen in en na de oorlog, merken de filmmakers. Drijver: Iedereen met wie we praten is geïnteresseerd in het verhaal. Naarmate we door internet meer van de wereld weten, neemt de belangstelling voor de eigen omgeving toe.
In het straatbeeld is niet of nauwelijks te zien dat de wijk 75 jaar geleden in puin lag. Slechts iemand die het weet, valt het op dat van sommige huizen de onderste stenenrijen een andere kleur hebben dan de stenen erboven, die bij de herbouw zijn aangebracht. Er is geen monument, hoe klein dan ook, dat aan de noodlottige dag herinnert. Er zijn wel veertig doden gevallen, dat is meer dan bij de vuurwerkramp , zegt Drijver.
Op de bewoners van toen heeft de gebeurtenis in elk geval een onuitwisbare indruk achtergelaten. Toen Betje Oosterveld in 2000 beelden van de vuurwerkramp zag, schrok ze vreselijk. Zo gek, het was net of ik daar liep. Maar dan niet bij de vuurwerkramp maar hier in de Veldkamp. Nog altijd zet ze de televisie uit als er beelden van bombardementen voorbijkomen. Ik weet hoe erg het is.
De film gaat vanavond om 20.00 uur in première in de Bethelkerk aan de Jan Harm Boschstraat. 1Twente zendt de film zaterdagavond uit, om 18.25 uur met vervolgens elk uur een herhaling.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Lars Smook
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
Download onze app
