Nieuws
Enschede
Optimisme over Twente Airport: Ondernemerschap is sterk
De plannen van Kees Koolen met de batterijen van Lithium Werks mogen dan hebben geleid tot een treurspel, voor betrokkenen rond de Technology Base is het geen reden voor chagrijn. Kroniek van een veelbesproken gebiedsontwikkeling.
Mogelijkheden: Ook Kees Koolen zag ze een half jaar geleden op de Technology Base. Zijn researchcampus met de batterijen van Lithium Werks zou goed zijn voor het ongekende aantal van 2000 tot 2500 arbeidsplaatsen. Ruim een half jaar later is Twente na de breuk tussen Koolen en Lithium Werks een mislukte droom rijker en een illusie armer. De actuele berichtgeving over Lithium Werks gaat nog slechts over het uitzichtloze getouwtrek om 7,5 miljoen euro, de lening die het concern vooralsnog weigert te retourneren.
Geen negatief sentimentWaar staat Twente na het Lithium Werks-debacle? Is het treurspel maatgevend voor de ontwikkeling van dit gebied in het groene hart van Twente? Navraag bij een aantal betrokkenen leert dat er geenszins een negatief sentiment heerst. Natuurlijk is de gang van zaken rond Lithium Werks teleurstellend , zegt Eddy van Hijum.
Hij speelt als gedeputeerde en bestuurlijk voorzitter van de Technology Base een hoofdrol in de mislukte komst van de batterijengigant. Veel wil hij dáár niet meer over kwijt.
Vijf grote sprongen
Ik heb er een nacht zeer slecht van heb geslapen. Met Lithium Werks zouden we niet één stapje, maar vijf grote sprongen vooruit hebben gezet met de werkgelegenheid. Maar ook nu zeg ik: kijk waar we staan, een paar jaar na de clash met de luchthaven. In die korte tijd hebben we 180 banen, een groeiend aantal bedrijven op een terrein met een uniek profiel tot stand weten te brengen. De Technology Base is een plek waar we innoveren, testen en pionieren. Het een kwestie van de rug rechten en koers houden.
Onheilstijding
De 2500 banen die Kees Koolen Twente beloofde, doen de gedachten afdwalen naar 2003. Naar 23 juni van dat jaar, toen Twente Airport nog gewoon de Vliegbasis Twenthe was. Op het militaire vliegveld klonk die bewuste dag een onheilstijding: de basis moet sluiten. Bezuinigingen noopten minister Henk Kamp, een geboren Hengeloër, een streep te halen door een van de drie vliegbases in Nederland. De keuze viel op Twente.
De sluiting kreeg begin 2008 haar definitieve beslag met het vertrek van de laatste militairen. Het deed 1200 directe arbeidsplaatsen verdampen, aan indirecte werkgelegenheid verdween eenzelfde aantal banen.
Banenverlies compenseren
Meer dan vijftien jaar werkte Twente al aan plannen om dat banenverlies te compenseren. Aanvankelijk eiste toenmalig burgemeester Jan Mans van Enschede tientallen miljoenen van Den Haag als financiële tegemoetkoming - tevergeefs. Twente stortte zich na de aankoop van het bijna 500 hectare omvattende terrein op de herontwikkeling van het groene hart van de regio.
Die gebiedsontwikkeling is een van de grootste ruimtelijke projecten ooit in Nederland. Het is een megaproject dat een vermogen aan overheidsgeld vergt. De hoogte van die publieke middelen is niet exact aan te geven. Zeker is dat de gemeente Enschede en de provincie Overijssel als eigenaren van het terrein in 2010 bijna 30 miljoen voor de grond betaalden.
Tientallen miljoenenVan veel andere investeringen blijft de hoogte onbekend, doordat grondexploitaties en andere financiële documenten vertrouwelijk zijn. Maar aan de inkomsten- en uitgavenkant gaat het om tientallen miljoenen , zegt Joep van Aaken, die als gebiedsontwikkelaar al jaren bij de Technology Base is betrokken.
De plannen leidden tot talloze rapporten, onderzoeken en adviezen. Die gingen eerst over een fundamentele keuze: wil Twente een concept met een zelfstandige burgerluchthaven voor meer dan een miljoen passagiers per jaar en gerelateerde bedrijvigheid, of gaat de voorkeur uit naar een plan met zorg- en welzijnsvoorzieningen?
Ajax-FeyenoordDe keuze spleet de regio. Het is net Ajax-Feyenoord , zei ooit cabaretier Herman Finkers, zelf fervent voorvechter van een care and cure-concept voor het gebied. Die luchthaven, volgens onderzoek goed voor meer dan 2500 banen, was tot 2014 dé droom van een kleine meerderheid in politiek en maatschappelijk Twente.
Die hoopte dat Twente een alternatief kon zijn voor het toen al overvolle Schiphol. Tegenstanders vreesden de overlast. Gevoed door andere onderzoeken twijfelden ze aan de economische haalbaarheid en wezen ze op de nabijheid van het Duitse vliegveld Münster-Osnabrück.
OvereenkomstDe zoektocht naar een luchthavenexploitant was een moeizame. Uiteindelijk was (inmiddels wijlen) Dik Wessels de man die het moest doen. Hij ondertekende, op de startbaan, een overeenkomst met burgemeester Peter den Oudsten van Enschede. De grote luchthaven kwam er echter niet, vanwege politiek verzet en onduidelijkheid over al dan niet geoorloofde staatssteun rond een miljoeneninvestering.
Een zogeheten Commissie van Wijzen, met oud-werkgeversbaas Bernard Wientjes, adviseerde dat er een iconisch bedrijventerrein moest komen. De landingsbaan diende intact te blijven.
Sterk ondernemerschapMet de kennis van nu - het uitpuilende Schiphol, de problemen met Lelystad - is het de vraag of Twente er goed aan heeft gedaan de luchthaven met passagiersvluchten te laten varen.
Peter den Oudsten, inmiddels burgemeester van Groningen: Ik zeg daar niks over. Wat ik bij de Technology Base zie, is dat het ondernemerschap in Twente sterk is. Nu ik een paar jaar op afstand zit, valt dat echt op. Het levert niet meteen honderden banen op. Dat ligt aan de procedures, die een kwestie van geduld zijn. Maar Twente heeft wel iets in handen met de maakindustrie en sterke ondernemers.
Steeds schakelenHet gebied telt nu 33 bedrijven. De variatie is groot. Recyclingbedrijf AELS en de drones van Space53 vinden er onderdak, net als de Safety Campus met de brandweer en industrieel ontwerpbureau Dynteq.
Toch lijkt de bedrijvigheid bescheiden. Maar vergeet niet dat we door alle ontwikkelingen, politiek en maatschappelijk, steeds hebben moeten schakelen , zegt gebiedsontwikkelaar Van Aaken. Er ligt pas net een bestemmingsplan van zesduizend pagina s, die de spelregels en mogelijkheden voor het gebruik van het gebied aangeven. Dan is het ongekend dat we nu al op deze aantallen zitten.
Dat vindt ook Van Hijum. De politiek heeft ons ook de opdracht gegeven bij deze gebiedsontwikkeling niet alleen maar blind voor de economische winst te gaan. Natuurbehoud en woningbouw zijn ook belangrijk. Er is prachtige nieuwe natuur aangelegd en de woningbouw in het Vaneker is buitengewoon succesvol.
DeelgebiedenHet terrein is nu feitelijk in een aantal deelgebieden opgeknipt. Bedrijvigheid op de Technology Base grenst aan de weidse natuur, de woningbouw in het Vaneker is niet ver verwijderd van Vliegveld Twenthe Evenementenlocatie, van ondernemer Jan van Eck. Die kocht 50 hectare in 2014 en houdt er de meest uiteenlopende evenementen, zoals vlooienmarkten en festivals.
De ondernemer is happy met de ontwikkeling van VTE, laat zijn commercieel directeur Marten Foppen weten. Getallen en bedragen noemen we niet, maar we zijn zeer tevreden.
Vliegen in TwenteToch zijn er nog steeds mensen die dromen van een grootschalige luchthaven. Zoals Jordi Rietman. Hij, een twintiger uit Hengelo, voerde rond 2014 fanatiek campagne voor de doorstart van het vliegveld.
En ook nu geeft-ie nog niet op. Een echte luchthaven levert echte banen op , zegt Rietman, die al maanden contact heeft met een initiatiefnemer die op het snijvlak van vliegen en distributie een betekenisvol concept wil neerzetten in Twente.
Hij vindt de tijd nog niet rijp om naar buiten te treden. Maar vliegen en distributie zijn zaken waar we hier goed in zijn. Mijn contact denkt dat die combinatie zonder een cent aan overheidsgeld kans van slagen heeft en kan uitgroeien tot iets groots.
Geen groter vliegveld
Rietman heeft een paar maanden geleden al eens een rondje langs een handvol bestuurders gemaakt over zijn mysterieuze plannen. Die zeggen de Enschedese wethouder Economie Eelco Eerenberg weinig.
Maar om in dit gebied nou grote distributiedozen neer te zetten: nee. We moeten niet meer denken aan een groter vliegveld, met al die overlast. Dit is waarvoor is gekozen. Bovendien: vliegen kan nog steeds.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Reinier van Willigen
Geen negatief sentimentWaar staat Twente na het Lithium Werks-debacle? Is het treurspel maatgevend voor de ontwikkeling van dit gebied in het groene hart van Twente? Navraag bij een aantal betrokkenen leert dat er geenszins een negatief sentiment heerst. Natuurlijk is de gang van zaken rond Lithium Werks teleurstellend , zegt Eddy van Hijum.
Hij speelt als gedeputeerde en bestuurlijk voorzitter van de Technology Base een hoofdrol in de mislukte komst van de batterijengigant. Veel wil hij dáár niet meer over kwijt.
Vijf grote sprongen
Ik heb er een nacht zeer slecht van heb geslapen. Met Lithium Werks zouden we niet één stapje, maar vijf grote sprongen vooruit hebben gezet met de werkgelegenheid. Maar ook nu zeg ik: kijk waar we staan, een paar jaar na de clash met de luchthaven. In die korte tijd hebben we 180 banen, een groeiend aantal bedrijven op een terrein met een uniek profiel tot stand weten te brengen. De Technology Base is een plek waar we innoveren, testen en pionieren. Het een kwestie van de rug rechten en koers houden.
Onheilstijding
De 2500 banen die Kees Koolen Twente beloofde, doen de gedachten afdwalen naar 2003. Naar 23 juni van dat jaar, toen Twente Airport nog gewoon de Vliegbasis Twenthe was. Op het militaire vliegveld klonk die bewuste dag een onheilstijding: de basis moet sluiten. Bezuinigingen noopten minister Henk Kamp, een geboren Hengeloër, een streep te halen door een van de drie vliegbases in Nederland. De keuze viel op Twente.
De sluiting kreeg begin 2008 haar definitieve beslag met het vertrek van de laatste militairen. Het deed 1200 directe arbeidsplaatsen verdampen, aan indirecte werkgelegenheid verdween eenzelfde aantal banen.
Banenverlies compenseren
Meer dan vijftien jaar werkte Twente al aan plannen om dat banenverlies te compenseren. Aanvankelijk eiste toenmalig burgemeester Jan Mans van Enschede tientallen miljoenen van Den Haag als financiële tegemoetkoming - tevergeefs. Twente stortte zich na de aankoop van het bijna 500 hectare omvattende terrein op de herontwikkeling van het groene hart van de regio.
Die gebiedsontwikkeling is een van de grootste ruimtelijke projecten ooit in Nederland. Het is een megaproject dat een vermogen aan overheidsgeld vergt. De hoogte van die publieke middelen is niet exact aan te geven. Zeker is dat de gemeente Enschede en de provincie Overijssel als eigenaren van het terrein in 2010 bijna 30 miljoen voor de grond betaalden.
Tientallen miljoenenVan veel andere investeringen blijft de hoogte onbekend, doordat grondexploitaties en andere financiële documenten vertrouwelijk zijn. Maar aan de inkomsten- en uitgavenkant gaat het om tientallen miljoenen , zegt Joep van Aaken, die als gebiedsontwikkelaar al jaren bij de Technology Base is betrokken.
De plannen leidden tot talloze rapporten, onderzoeken en adviezen. Die gingen eerst over een fundamentele keuze: wil Twente een concept met een zelfstandige burgerluchthaven voor meer dan een miljoen passagiers per jaar en gerelateerde bedrijvigheid, of gaat de voorkeur uit naar een plan met zorg- en welzijnsvoorzieningen?
Ajax-FeyenoordDe keuze spleet de regio. Het is net Ajax-Feyenoord , zei ooit cabaretier Herman Finkers, zelf fervent voorvechter van een care and cure-concept voor het gebied. Die luchthaven, volgens onderzoek goed voor meer dan 2500 banen, was tot 2014 dé droom van een kleine meerderheid in politiek en maatschappelijk Twente.
Die hoopte dat Twente een alternatief kon zijn voor het toen al overvolle Schiphol. Tegenstanders vreesden de overlast. Gevoed door andere onderzoeken twijfelden ze aan de economische haalbaarheid en wezen ze op de nabijheid van het Duitse vliegveld Münster-Osnabrück.
OvereenkomstDe zoektocht naar een luchthavenexploitant was een moeizame. Uiteindelijk was (inmiddels wijlen) Dik Wessels de man die het moest doen. Hij ondertekende, op de startbaan, een overeenkomst met burgemeester Peter den Oudsten van Enschede. De grote luchthaven kwam er echter niet, vanwege politiek verzet en onduidelijkheid over al dan niet geoorloofde staatssteun rond een miljoeneninvestering.
Een zogeheten Commissie van Wijzen, met oud-werkgeversbaas Bernard Wientjes, adviseerde dat er een iconisch bedrijventerrein moest komen. De landingsbaan diende intact te blijven.
Sterk ondernemerschapMet de kennis van nu - het uitpuilende Schiphol, de problemen met Lelystad - is het de vraag of Twente er goed aan heeft gedaan de luchthaven met passagiersvluchten te laten varen.
Peter den Oudsten, inmiddels burgemeester van Groningen: Ik zeg daar niks over. Wat ik bij de Technology Base zie, is dat het ondernemerschap in Twente sterk is. Nu ik een paar jaar op afstand zit, valt dat echt op. Het levert niet meteen honderden banen op. Dat ligt aan de procedures, die een kwestie van geduld zijn. Maar Twente heeft wel iets in handen met de maakindustrie en sterke ondernemers.
Steeds schakelenHet gebied telt nu 33 bedrijven. De variatie is groot. Recyclingbedrijf AELS en de drones van Space53 vinden er onderdak, net als de Safety Campus met de brandweer en industrieel ontwerpbureau Dynteq.
Toch lijkt de bedrijvigheid bescheiden. Maar vergeet niet dat we door alle ontwikkelingen, politiek en maatschappelijk, steeds hebben moeten schakelen , zegt gebiedsontwikkelaar Van Aaken. Er ligt pas net een bestemmingsplan van zesduizend pagina s, die de spelregels en mogelijkheden voor het gebruik van het gebied aangeven. Dan is het ongekend dat we nu al op deze aantallen zitten.
Dat vindt ook Van Hijum. De politiek heeft ons ook de opdracht gegeven bij deze gebiedsontwikkeling niet alleen maar blind voor de economische winst te gaan. Natuurbehoud en woningbouw zijn ook belangrijk. Er is prachtige nieuwe natuur aangelegd en de woningbouw in het Vaneker is buitengewoon succesvol.
DeelgebiedenHet terrein is nu feitelijk in een aantal deelgebieden opgeknipt. Bedrijvigheid op de Technology Base grenst aan de weidse natuur, de woningbouw in het Vaneker is niet ver verwijderd van Vliegveld Twenthe Evenementenlocatie, van ondernemer Jan van Eck. Die kocht 50 hectare in 2014 en houdt er de meest uiteenlopende evenementen, zoals vlooienmarkten en festivals.
De ondernemer is happy met de ontwikkeling van VTE, laat zijn commercieel directeur Marten Foppen weten. Getallen en bedragen noemen we niet, maar we zijn zeer tevreden.
Vliegen in TwenteToch zijn er nog steeds mensen die dromen van een grootschalige luchthaven. Zoals Jordi Rietman. Hij, een twintiger uit Hengelo, voerde rond 2014 fanatiek campagne voor de doorstart van het vliegveld.
En ook nu geeft-ie nog niet op. Een echte luchthaven levert echte banen op , zegt Rietman, die al maanden contact heeft met een initiatiefnemer die op het snijvlak van vliegen en distributie een betekenisvol concept wil neerzetten in Twente.
Hij vindt de tijd nog niet rijp om naar buiten te treden. Maar vliegen en distributie zijn zaken waar we hier goed in zijn. Mijn contact denkt dat die combinatie zonder een cent aan overheidsgeld kans van slagen heeft en kan uitgroeien tot iets groots.
Geen groter vliegveld
Rietman heeft een paar maanden geleden al eens een rondje langs een handvol bestuurders gemaakt over zijn mysterieuze plannen. Die zeggen de Enschedese wethouder Economie Eelco Eerenberg weinig.
Maar om in dit gebied nou grote distributiedozen neer te zetten: nee. We moeten niet meer denken aan een groter vliegveld, met al die overlast. Dit is waarvoor is gekozen. Bovendien: vliegen kan nog steeds.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Reinier van Willigen
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
