Regisseur Niels Bourgonje: van Enschede naar de theaters van New York

Het leven van Niels Bourgonje (38) zou er mogelijk totaal anders hebben uitgezien als het gezin niet pal naast de videotheek in de Elferinksweg in Enschede had gewoond. Wat hij veel deed wanneer hij van de basisschool terug in huis kwam, was potloden en papier pakken. Fijn een tekening maken. Ik wilde striptekenaar worden.

Videorecorder
Tot er een videorecorder in huis kwam. Hij was al regelmatig in de videotheek te vinden. De foto s voorop de videobanden die daar stonden uitgestald prikkelden zijn verbeelding. De figuren kon hij natekenen. Vooral James Bond sprak mij aan. Daar stond vaak een collage van de actiescènes op. Ik meende de film al helemaal te kennen voordat ik hem zag.

Later bekeek hij alle James Bondfilms, en vervolgens nog eens in chronologische volgorde. En nu is een van de dromen van Niels Bourgonje ooit een Bond te regisseren. Op de lange weg daar naartoe bouwt hij ervaring op als regisseur van korte films in vooral de spannende genres. Met groot succes. Zijn films zijn over de hele wereld op festivals te zien, met een ware regen aan prijzen, onderscheidingen en lof tot gevolg. Zijn nieuwe film, Swipe, gaat dit najaar in première op het Nederlands Filmfestival.

Wat heb jij met kort?
Ik verkeer nog niet in de luxe positie dat ik een speelfilm mag maken. Daar komt het op neer. Het is in Nederland zo dat je dat eigenlijk moet verdienen. Dat verdien je bijvoorbeeld als je succes hebt met korte films of een serie hebt gedaan. Of je draait lang genoeg mee, zodat mensen je kennen. Mijn doel is wel om een speelfilm te maken, maar omdat ik mijn geld nu voornamelijk verdien met commercials kan ik niet een jaar lang gokken dat ik een speelfilm kan of mag maken en dat er dan geen geld binnenkomt. Ik moet wel mijn huur betalen. En korte film biedt mij de kans in korte tijd veel verschillende genres uit te proberen. Ik ben nu nog bezig in de speeltuin, waar ik met alle speelgoed wil spelen voordat ik uiteindelijk voor één ding ga.

Waarom is speelfilm toch altijd een doel?
Ik ben regisseur omdat ik ben opgegroeid naast die videotheek aan de Elferinksweg. Als klein kind is het idee dat de mensen allemaal naar één gebouw lopen om een film te huren een soort van magisch. De videotheek was voor mij dat ene gebouw waar allemaal verschillende verhalen te halen waren. Een spannend verhaal, een romantisch verhaal. Dat je daar een hele avond aan spendeert.

Bij een korte film geldt dat niet. Je gaat naar de bioscoop voor een lange film. En niet om net zo kort in de zaal te zitten als de reis er naar toe heeft geduurd. De korte film is leuk om te maken. Voor mijn portfolio is het goed. En ze hebben tot nu toe aardig succes, ze reizen de hele wereld over. Maar dan draaien ze altijd in een blokje van meerdere korte films en je wilt natuurlijk dat je de hoofdattractie wordt. Ze zijn het voorgerecht, niet het hoofdgerecht, en ik wil natuurlijk het hoofdgerecht maken.

Verslingerd aan films kijken
Zijn kleurpotloden kwamen steeds minder vaak uit de doos. Zijn broer en hij raakten verslingerd aan films kijken. Later zou hij bij de videotheek werken. Er zat geen rem meer op. Kreeg hij ook nog eens een videocamera, een Sony Hi8. Filmpjes maken, geweldig!

Het idee om serieus regisseur te worden kwam pas toen hij een documentaire zag over de Filmacademie. Film maken was teamwork, had hij altijd gedacht. Daar zag ik dat er één iemand is die alles bepaalt. Waar het over gaat, welke mensen wat moeten doen, hoe het er uitziet. De regisseur.

Toch was de filmwereld dáár ergens. Te ver van mijn bed. Tot hij op Saxion in Enschede, bij Kunst en Techniek, gelijkgestemden trof. Ze kregen de ruimte om wat hij een mini-filmacademie noemt, op te zetten. Dit voelde zo goed dat ik nooit ben gestopt. Even over de drempel van onzekerheid, dat wel. Ik vroeg me af: wat wil ik doen in de zin van: wat maakt me gelukkig als mens? Niets maakt mij zo gelukkig als films maken.

Hoe ben je bij horror terecht gekomen?
Veel regisseurs zitten in één stijl, terwijl ik een heel brede smaak heb en het interessant vind om dingen uit te proberen. Zo heb ik genres ontdekt waar ik tot mijn eigen verbazing dingen in kwijt kon. En horror is een heel filmisch genre. Dat wil zeggen: in mijn films wordt vrijwel niet gesproken. Het is: beeld, geluidsontwerp, muziek. Dingen die op het toneel bijvoorbeeld niet kunnen. Vaak als je een film maakt zitten daar dialoogscènes in. Het zou ook een toneelstuk kunnen zijn. Maar ik ben geïnteresseerd in wat nou typisch een verhaal is dat je alleen in film kunt vertellen.

Maar dialoog hoort toch in film?
Absoluut, maar het verschil zit m erin dat het bij toneel draait om de dialoog en het is de dialoog die het spannend maakt. Terwijl het bij film gaat om de beelden. Wat je prikkelt is hoe de thematiek of de moraal van het verhaal is vertaald naar beeld.

Je nieuwe korte film, Swipe, nam je op in New York. Amerikaanse acteurs, Amerikaanse geldschieters. Zou je naar Hollywood willen? Als het zou kunnen, ja. Maar Netflix is nu een grote partij geworden. Het kan zo maar zijn dat over een tijdje meer mensen naar Netflix kijken dan er naar de bioscoop gaan. Series worden over de hele wereld gedraaid. Ook in Nederland wordt nu een Netflix-serie gefilmd. En New York heeft ook een grote scene. Het kan overal. Wat interessanter is, is het genre. Horror is heel populair. Kijk naar It, Get Out en nu Us. Het was een strategische keuze om een enge film te maken. Het genre is succesvol in Amerika. Daar vallen we sneller mee op dan met een zwarte komedie.

Hoewel de naam van de streamdienst Netflix een aantal malen valt, heeft Niels Bourgonje weinig met televisie. Ik heb niet eens een televisie.

Een tv-serie maken is niets voor jou?
Voor een serie kan een regisseur vaak maar één of twee afleveringen maken. Dan zit je helemaal vast in het stramien en vast aan de verhaallijn en de personages. Nee, ik wil vrijer zijn. En over het algemeen vind ik dat er in Nederland niet veel goede series worden gemaakt. Van Amerikaanse, Britse en Scandinavische series is het niveau veel hoger, wat het interessanter maakt. Televisie wordt nog te vaak gemaakt met het idee dat mensen ondertussen op hun telefoon kijken of aan het koken zijn. Ik ben altijd een filmjongen geweest. Ik houd van het romantische idee van een bioscoop.

Horror in de metroEen jonge vrouw is op weg naar huis en onderweg ziet ze op een datingapp een jongen die haar angst aanjaagt. Snel swipet ze hem weg, maar in de metro krijgt ze een nieuwe foto van hem waaruit blijkt dat hij bij haar in de metro zit. Hoe kan dat?

Zo begint Swipe, de nieuwste korte horrorfilm van Niels Bourgonje. Hij zegt: Het idee is gekomen toen ik zelf op een dating-app zat. Raar dat je zo met volslagen vreemden in contact komt. Je hebt geen idee wie ze zijn en waar ze vandaan komen. Tegenwoordig met al die internettrollen is het maar de vraag of ze echt zijn. Ik dacht: dan ben ik nog de jongen en dan is die dreiging niet zo heel groot. Maar voor een meisje is het best eng dat je zo maar met random mensen in contact wordt gebracht.

Veilige setting Vroeger stond je met elkaar aan de bar en liep je op een meisje af of als meisje zag je dat een jongen op jou afliep. Je zag elkaar, je kende elkaar misschien nog niet, maar je was in een veilige setting. Op een app kun je controleren wie je toestemming geeft om contact met je te nemen, maar wat als je die controle niet zou hebben? Wat nu als iemand voor jou beslist dat hij bij jou hoort, is dat dan niet eng? Dat prikkelde het idee er een spannende film van te maken.

Hij nam de film, die nog geen 6 minuten duurt, op in New York met Amerikaanse acteurs onder wie Ebony Obsidian (uit If Beale Street Could Talk) en Jefferson White als de stalker. Hij was te zien in House of Cards.

New York New York is voor deze film een interessantere setting dan Nederland. Het is een drukke stad, maar in je eentje voelt het dreigend. Ik vond het ook heel goed passen in deze tijd nu Donald Trump president is. Met hem en zijn Grab m by the pussy lijkt er toestemming te zijn gekomen voor vrouwonvriendelijk gedrag. Tegelijkertijd is er een enorme tegenbeweging, met #MeToo en modern feminisme. Ik voelde dat dit verhaal juist in Amerika heel goed tot zijn recht zou komen.

De première van Swipe is eind september tijdens het Nederlands Film Festival.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Carlo ter Ellen