Enschedese Anrike wil slachtoffers stem geven in Myanmar

Daar doet ze het dus voor: impact. De wereld iets beter maken door grote vraagstukken te onderzoeken, problemen en schandalen zichtbaar te maken en slachtoffers een stem geven, zodat het gezien en gehoord wordt. Anrike Visser laat het woord in een uur tijd meerdere keren vallen. Impact. Ze schrikt er bijna zelf van. Ik zeg het wel vaak, hè?

Ze ging hoe dan ook om weg bij de AFM. Ik heb er vier jaar met veel plezier gewerkt. Ik deed er onder andere een groot fraudeonderzoek naar een bank. Die hebben we 3 miljoen euro boete opgelegd. Maar gelijk dacht ik: en nu? De bank had 10 keer zoveel verdiend aan hun overtreding. Voor de bedrijfskundige begon zo haar andere opleiding antropologie meer te lonken, in combinatie met journalistiek.

Visser werkte sindsdien als correspondent in Berlijn, later in Bangkok. Nu heeft ze Myanmar als uitvalsbasis. In haar appartement in Rangoon de grootste stad in het land, vergelijkbaar met Amsterdam dringen de geluiden van het straatbeeld binnen. Vooral verkopers met megafoons, die hun diensten aanprijzen. Verkopers van etenswaren, verzamelaars van plastic, professionele brievenschrijvers ¦. Het is er beter dan haar vorige buurtje, waar ze s nachts gek werd van het lawaai van de zwerfhonden. Het is nu in Rangoon best een comfortabel leven , zegt ze.

Harde strijdMaar ze wil vooral zijn waar het gebeurt. Myanmar het vroegere Birma is één van de landen waar de meeste vluchtelingen vandaan komen (dik een miljoen mensen). Er is in meerdere gebieden een harde strijd gaande tussen onderdrukte bevolkingsgroepen en het leger. Dat zou zich volgens Amnesty International schuldig maken aan oorlogsmisdaden. Burgers worden gedood bij willekeurige aanvallen .

Persvrijheid bestaat in Myanmar, maar vooral op papier, in kleine lettertjes geschreven. Twee lokale journalisten van het persbureau Reuters moesten hun publicaties bekopen met een gevangenisstraf, waar ze overigens recent gratie voor kregen. Ze hadden een reportage gemaakt over een massamoord door Myanmarese troepen in het dorp Inn Din. Die reportage dwong het leger toe te geven dat er inderdaad geweld tegen burgers werd gebruikt. De journalisten werden wegens het onthullen van staatsgeheimen veroordeeld. De militairen die de moorden pleegden kregen kortere straffen.

Conflictgebied
In dat wespennest voelt de Enschedese zich op haar gemak en is niet beducht haar werk te doen. Het is naïef om je niet bewust te zijn van de gevaren. Natuurlijk maken mijn ouders zich zorgen. Maar ik woon niet in een actief conflictgebied. Het zijn vooral de lokale journalisten die enorme risico s lopen om in de gevangenis terecht te komen met slecht eten en zonder medische zorg. Als buitenlands journalist is het grootste gevaar uitgewezen te worden. Maar als je het hebt over impact: hier zijn zoveel verhalen te maken. Er zijn grote schendingen van mensenrechten. Tal van conflicten. En er heerste een enorme drugseconomie. Het land is na Afghanistan de tweede opiumproducent van de wereld. Myanmar heeft veel journalistieke potentie.

Maar dat geldt voor het heel Azië, zegt ze, het werkgebied van Global Ground: de internationale nieuwsredactie die ze vorig jaar oprichtte. Een redactie van nu 18 journalisten, werkzaam in zeven landen die daar nauw samenwerken met lokale journalisten. Ze richtte Global Ground op, met drie andere onderzoeksjournalisten, eigenlijk gewoon op een middag in een barretje in Berlijn. Puur bevlogenheid.

Je ziet dat de afgelopen 5 tot 7 jaar de persvrijheid in veel Aziatische landen flink is afgenomen. Buitenlandse persbureaus trekken zich steeds meer terug vanwege financiële moeilijkheden en de diepgang aan verhalen neemt zienderogen af. Terwijl misschien wel de grootste schendingen van mensenrechten daar plaats vinden. En dat tegen het decor, dat Azië voor de hele wereld politiek en economisch belangrijker wordt. Het is het leiderschap van de westerse wereld aan het overnemen.

Persvrijheid
Een journalistiek bevlogen Amerikaanse investeerder zorgde voor het startkapitaal van Global Ground. Die zorgde ook voor de techniek, die haar nieuwsroom beschermt tegen overheden die het niet nauw nemen met de persvrijheid. Het is de eerste internationale redactie die gebruik maakt van de zogenoemde blockchain technologie.

Dat klinkt ingewikkeld. Maar het betekent simpel gezegd dat er van onze verhalen duizenden kopieën zijn, op servers over de hele wereld. Een overheid kan onze website uit de lucht halen, maar ze krijgen daarmee onze onderzoeken niet meer offline. Ook als ze ons stoppen, blijven die beschikbaar. Als ze Anrike Visser uit Myanmar gooien, of heel Azië ¦ Global Ground stopt niet.

Gebrek aan vrijheidVisser heeft geen idee hoe lang ze in Myanmar wil blijven. Vermoedelijk jaren. Of ze zich dan weer in Europa vestigt? Europa is een goede plek om de zomers door te brengen, maar er is best een kans dat ik er nooit meer ga wonen. En Twente, waar ze vanaf haar zevende opgroeide? Als ik aan Twente denk, dan zie ik het weidse landschap, de rust en de nevel over de weilanden. Een fijne plek om terug te komen. In Myanmar vind je niet gauw rust. Het is sowieso goed om soms even terug te keren naar Europa. Gewoon om weer te voelen dat het gebrek aan vrijheid niet normaal is. Het is goed om dat weer te beseffen.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Anrike Visser