Ilse Warringa gaat na €˜Juf Ank €™ gewoon verder met jeugdtheater maken

Voor Ilse Warringa (44) is het als een zoveelste dag op kantoor. De hele week is ze al repeterend te vinden op en rond het podium van Sonnevanck, het jeugdtheatergezelschap uit Enschede. Marije Gubbels schreef Zwijnenstal, een stuk dat heel losjes is gebaseerd op George Orwells beroemde fabel Animal Farm, en regisseert het ook. Het is de vijfde voorstelling van het gezelschap waar Ilse Warringa aan meewerkt. Dit keer ben ik een varken.

Dus niet vragen of ze terug is bij het jeugdtheater. Dan zal ze zeggen: Dat doe ik al meer dan twintig jaar. Met dit ene verschil. Ze speelde juf Ank in De Luizenmoeder, de televisieserie die hogere kijkcijfers haalde dan in de tijd dat er nog maar twee zenders waren. Ze is er trots op. Heel erg ja, zeker ook omdat ik het mede geschreven heb. Dat de serie zo breed gedragen is, vind ik ongelofelijk leuk.

Ook wil ze best vertellen over het ontstaan ervan, niet in de laatste plaats omdat het ook hier was, in Twente. Ik herinner me dat ik hier in 2012 bij Sonnevanck Heidi maakte de voorstelling heet Engel met vieze voeten, maar we zeiden Heidi. Toen was ik er al mee bezig.

Groote Markt 30
Als cafévrouw Hanna Tibben was ze in diezelfde tijd te zien in de regiosoap Groote Markt 30 op RTV Oost, met verder onder andere Laus Steenbeeke en Jeffrey Spalburg. Regisseur Jan Albert de Weerd zag een komedieserie voor zich over een schoolplein. ,,Gedoe met ouders op een schoolplein. Vooral dat gedoe. We kwamen erover aan de praat omdat ik voor Klokhuis al scènes schreef over bezorgde moeders. Mijn kinderen zaten nog op de basisschool, dus ik had enorm veel inspiratie.

Een regen aan prijzen en onderscheidingen waren haar deel. Een Gouden Kalf, een Zilveren Televizierster en tijdschrift Opzij zag in haar vorig jaar de meest invloedrijke vrouw van Nederland in de categorie Cultuur.

Afstralen op Sonnevanck
Televisiegeschiedenis, en nu, met Zwijnenstal gaat Ilse Warringa gewoon verder waar ze gebleven was. Voor zover dat gaat, want niet te ontkennen valt dat de schouwburgen stonden te trappelen om de voorstelling te boeken. Heus niet in de eerste plaats om Orwell, wel om de cast, met naast Ilse Warringa Rop Verheijen, die het televisiepubliek ook kent van De Luizenmoeder. Samen speelden ze al regelmatig voor Sonnevanck. Ik vind het leuk dat het afstraalt op Sonnevanck , zegt ze. We hebben hier mooie producties mogen maken. Ik hoop alleen niet dat de kinderen als ik opkom gaan roepen Juf Ank! Dat zullen we zien.

Stervende dieren komen niet vaak voor
Animal Farm is, na 1984, de beroemdste roman van George Orwell. Een fabel over dieren die er genoeg van hebben mensen te moeten dienen en die besluiten de macht over te nemen. Wat niet voor ieder dier goed afloopt. Als de dieren eenmaal de macht hebben, blijkt dat niets menselijks hen vreemd is. Onderdrukking gaat in soortgelijke vorm verder. De beroemdste zin uit de roman: Alle dieren zijn gelijk, maar sommige dieren zijn meer gelijk dan andere .

In Zwijnenstal sterven dieren, wat niet vaak voorkomt in jeugdtheater. We hebben nog geen try-outs gedaan, dus weten we niet hoe het uit zal pakken, maar we proberen wel altijd naar de lichte kant te zoeken. Met veel humor en komedie erin.

Ervaren, niet begrijpen
Een kleine spoiler: na een sterfscène gaat de bel en komt een slager knakworstjes brengen. Dat moet voor kinderen wel. Anders kun je de stichting Correlatie bellen.

Ze zegt het met een mooie grijns. Want laten we wel wezen: kinderen kunnen veel meer aan dan we denken. Het zijn altijd ouders of docenten die zeggen dat iets te heftig is. Of ze zeggen: Ze begrijpen het niet . Maar naar mijn idee kijken kinderen niet zo. Ik heb nog nooit kinderen na een voorstelling horen zeggen dat ze het niet begrepen. Kunst gaat om ervaren, niet om begrijpen. Dat is het mooie van theater. Daarom is het goed deze zware kost te doen. Kinderen zijn gewoon mensen. Het enige wat je moet doen is dat je ze hoop geeft en ze laten zien dat het anders kan. We zorgen er altijd voor dat ze met enige vorm van optimisme de deur uit gaan.

Niet té cynisch
Zij is Hagel. Ik ben de idealist, degene die snel dingen verzint om het goed te krijgen. Ik denk op de lange termijn. Als we nu een machine bouwen, hebben we straks hooi en maïs in overvloed. Rop is Admiraal. Hij is veel meer van de korte termijn. Hij ziet geen hooi, hij ziet geen maïs. Die parallellen met de politici van nu die alleen maar aan de korte termijn denken, proberen wij te trekken.

Of het werkt voor kinderen? Wij maken gewoon theater. Wat wij willen overbrengen, de inhoud, komt dan in de voorstelling. Er zijn wat mij betreft maar een paar regels voor jeugdtheater. Ze telt ze af op haar vingers. Eén: dat het goed moet eindigen, er moet hoop zijn. En twee: het mag niet cynisch zijn. Daar houden we ons altijd aan. Maar wat wij willen vertellen, doen we.

Eendracht maakt macht
Zwijnenstal is voor 8+. Maar voor volwassenen is het net zo leuk en interessant. Omdat het inhoudelijk sterk is. Het is best een politiek verhaal. Dit stuk gaat over democratie en hoe macht snel corrumpeert. Een groep dieren heeft de mensen weggejaagd. Ze gaan het zelf doen. Wie maakt dan de regels? Moeten er wel regels zijn? Uiteindelijk gaat er altijd iemand toch de baas spelen. Dat zullen de kinderen ook herkennen. Je wilt niet dat anderen de baas over je spelen en dan gebeurt het toch. En wanneer komt dan het punt dat je zegt: en nu pik ik het niet meer! Daar gaat deze voorstelling over en het einde is hoopvol. Eendracht maakt macht. Met z n allen ben je sterker. Als je met z n allen bent kun je macht uitoefenen.

Zo meteen gaan de repetities verder. Ilse Warringa staat te popelen. Theater maken voor jeugd is lekker omdat ik er altijd recalcitrant van word. Juist omdat het voor jeugd is denken we altijd: het moet niet tuttig of truttig zijn, kinderen worden al genoeg opgezadeld met educatief materiaal. Ik noemde net Heidi. Haar hebben we toen expres heel erg als stripfiguur benaderd. Als je zo n meisje zo gevoelig gaat neerzetten, wordt het zo integer. Dat moeten we niet hebben. Jeugdtheater is vechten tegen integriteit.

De andere kant, maar niet doordraven
Ze voelt er zich meer thuis dan in het theater voor volwassenen, zo blijkt. Dit voorjaar speelden we de komedie Single Camping. Met onder anderen Rop Verheijen, Elise Schaap en ik. Marije Gubbels schreef en regisseerde het. We houden ervan uit de bocht te vliegen. Maar soms leek het wel of het publiek er niet op zat te wachten. Ik heb het idee dat in Nederland de laatste tijd in het theater vertrutting optreedt. Diversiteit en inclusiviteit zijn het allergrootste thema en daar moeten nu blijkbaar alle voorstellingen over gaan. Als het over diversiteit gaat, krijgt het zeer waarschijnlijk een goede pers. Standaard vier sterren, minimaal. Aan de ene kant prima. Je moet de andere kant laten zien, een beetje forceren is dan goed. Maar het draaft momenteel door. Er moet tijd overheen gaan. En dan komt de balans wel weer terug.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Sanne Pepper