Je bekijkt nu een artikel uit het archief
Dit artikel is niet geoptimaliseerd voor de huidige 1Twente-website. Hierdoor kan het voorkomen dat de opmaak wegvalt, er media ontbreekt en/of metadata incorrect is.
Nieuws
Enschede
En 't Franse volkslied schalt door het herenhuis in Enschede
Exact een eeuw geleden speelde Enschede een prominente rol in de opvang van 80.000 ex-krijgsgevangenen na de Eerste Wereldoorlog. Honderd jaar later komen de herinneringen aan die tijd terug, in de verhalen van een destijds 15-jarig meisje uit Enschede en een ansichtkaart van een soldaat aan zijn ouders. ,,Bij de deftige Franse officier liepen de tranen over de wangen.
Het zijn blogs avant la lettre, geschreven in bijna ouderwetse volzinnen, met oog voor het detail en opgetekend met de oude schrijfmachine. Ik vind het prachtige verhalen, die ik nog steeds met plezier lees en die ik op mijn beurt weer aan mijn dochters heb verteld.
11 november 1918 werd de wapenstilstand gesloten die een einde maakte aan de eerste wereldoorlog. Het lijkt mij wel geschikt om 60 jaar later in dit stukje iets over die periode te vertellen. Ik was toen 15 jaar en heb bewust allerlei (sic) uit die dagen meegemaakt.
In Heveadorp, een buurtschap van de gemeente Renkum op een steenworp afstand van Arnhem, koestert Frederique Bloem-Dupont (50) een map met papieren die herinnert aan haar oma en voorouders. Op de A4-tjes, kopieën veelal, zijn familiefoto s te zien van een huisartsengezin in Enschede, zo n honderd jaar geleden. Maar bovenal bevat de bundel een aantal verhalen dat een bijzonder licht werpt op het leven in de textielstad van weleer en dan in het bijzonder in de veelbewogen dagen na de Great War, de Eerste Wereldoorlog
Schrijfster van de kroniek-achtige werkjes is Huberdina Hermina Dupont-Smits (1903-1997), roepnaam Dinie, grootmoeder van Frederique. Dupont-Smits vertrouwt haar de herinneringen aan haar leven als jong meisje in Enschede toe in 1978. Aanleiding vormt steeds weer de verjaardag van een kleinkind. De dan inmiddels 75-jarige vrouw, bij leven getrouwd met Frans-Jan Dupont die in Amsterdam boekhandel Schröder-Dupont bestierde, beschrijft dan steevast een anekdote uit haar Enschedese tienerjaren.
Dat gebeurt met een scherp geheugen. Zo tekent de auteur op hoe met man en macht in Enschede de pokkenepidemie wordt bestreden. Of dat de klokkenmaker elke week langs komt om de klokken in de statige huisartsenwoning van haar vader op te winden en hoe bij ziekte stro in de straat van de patiënt wordt gelegd om de koets niet al te veel lawaai en overlast te laten veroorzaken. Er zijn in de familie van Frederique Bloem-Dupont zes van deze mappen met herinneringen van Dupont-Smits in omloop. Die schreef ze, met behulp van carbonpapier, oorspronkelijk in drievoud.
Al gauw kwamen grote transporten over de grens bij Glanerbrug. Het eerste transport zag ik in de Hengelosche straat. Het waren Russen, een haveloze troep mannen met baarden en kapotte uniformen en laarzen.
Twee verhalen springen er uit. Zeker nu de wapenstilstand in de Eerste Wereldoorlog zondag 11 november exact honderd jaar geleden zijn beslag kreeg. Het staakt-het-vuren, later bekrachtigd met de Vrede van Versailles, brengt een ongekende golf aan ex-krijgsgevangen op gang in Europa. Het zijn geallieerde soldaten uit allerlei landen die in Duitsland door de vijand zijn vastgezet en die na alle ontberingen verlangen naar de hereniging met hun dierbaren in het vaderland. Maar eerst is er, komend uit het gehate Duitsland, voor 80.000 van deze soldaten de eerste opvang in Nederland. In het nabij de grens gelegen Enschede. De talloze textielfabrieken die de stad dan nog telt bieden de massa s soldaten, vooral afkomstig uit Frankrijk, België, Engeland, Portugal en Rusland, tijdelijk onderdak.
In de fabrieken is de textielproductie door een tekort aan grondstoffen stilgevallen. Het biedt de mogelijkheid de militairen hier, in het tijdens de oorlog neutraal-afzijdige Nederland, op adem en verhaal te laten komen. De door de oorlogsverschrikkingen getroffen soldaten worden er ontsmet, kunnen zich er wassen en scheren en worden zo in de gelegenheid gesteld om fris en hopelijk met nieuwe levenslust terug te keren naar het vaderland. Daar verkeren familie en vrienden veelal in angst en onzekerheid over het lot van hun naaste. Een brief- of ansichtkaart biedt uitkomst. De kaart wordt gratis en vrij van portokosten verstrekt door de gemeente Enschede en stelt de soldaten in staat het thuisfront te informeren over hun gesteldheid.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Lars Smook
11 november 1918 werd de wapenstilstand gesloten die een einde maakte aan de eerste wereldoorlog. Het lijkt mij wel geschikt om 60 jaar later in dit stukje iets over die periode te vertellen. Ik was toen 15 jaar en heb bewust allerlei (sic) uit die dagen meegemaakt.
In Heveadorp, een buurtschap van de gemeente Renkum op een steenworp afstand van Arnhem, koestert Frederique Bloem-Dupont (50) een map met papieren die herinnert aan haar oma en voorouders. Op de A4-tjes, kopieën veelal, zijn familiefoto s te zien van een huisartsengezin in Enschede, zo n honderd jaar geleden. Maar bovenal bevat de bundel een aantal verhalen dat een bijzonder licht werpt op het leven in de textielstad van weleer en dan in het bijzonder in de veelbewogen dagen na de Great War, de Eerste Wereldoorlog
Schrijfster van de kroniek-achtige werkjes is Huberdina Hermina Dupont-Smits (1903-1997), roepnaam Dinie, grootmoeder van Frederique. Dupont-Smits vertrouwt haar de herinneringen aan haar leven als jong meisje in Enschede toe in 1978. Aanleiding vormt steeds weer de verjaardag van een kleinkind. De dan inmiddels 75-jarige vrouw, bij leven getrouwd met Frans-Jan Dupont die in Amsterdam boekhandel Schröder-Dupont bestierde, beschrijft dan steevast een anekdote uit haar Enschedese tienerjaren.
Dat gebeurt met een scherp geheugen. Zo tekent de auteur op hoe met man en macht in Enschede de pokkenepidemie wordt bestreden. Of dat de klokkenmaker elke week langs komt om de klokken in de statige huisartsenwoning van haar vader op te winden en hoe bij ziekte stro in de straat van de patiënt wordt gelegd om de koets niet al te veel lawaai en overlast te laten veroorzaken. Er zijn in de familie van Frederique Bloem-Dupont zes van deze mappen met herinneringen van Dupont-Smits in omloop. Die schreef ze, met behulp van carbonpapier, oorspronkelijk in drievoud.
Al gauw kwamen grote transporten over de grens bij Glanerbrug. Het eerste transport zag ik in de Hengelosche straat. Het waren Russen, een haveloze troep mannen met baarden en kapotte uniformen en laarzen.
Twee verhalen springen er uit. Zeker nu de wapenstilstand in de Eerste Wereldoorlog zondag 11 november exact honderd jaar geleden zijn beslag kreeg. Het staakt-het-vuren, later bekrachtigd met de Vrede van Versailles, brengt een ongekende golf aan ex-krijgsgevangen op gang in Europa. Het zijn geallieerde soldaten uit allerlei landen die in Duitsland door de vijand zijn vastgezet en die na alle ontberingen verlangen naar de hereniging met hun dierbaren in het vaderland. Maar eerst is er, komend uit het gehate Duitsland, voor 80.000 van deze soldaten de eerste opvang in Nederland. In het nabij de grens gelegen Enschede. De talloze textielfabrieken die de stad dan nog telt bieden de massa s soldaten, vooral afkomstig uit Frankrijk, België, Engeland, Portugal en Rusland, tijdelijk onderdak.
In de fabrieken is de textielproductie door een tekort aan grondstoffen stilgevallen. Het biedt de mogelijkheid de militairen hier, in het tijdens de oorlog neutraal-afzijdige Nederland, op adem en verhaal te laten komen. De door de oorlogsverschrikkingen getroffen soldaten worden er ontsmet, kunnen zich er wassen en scheren en worden zo in de gelegenheid gesteld om fris en hopelijk met nieuwe levenslust terug te keren naar het vaderland. Daar verkeren familie en vrienden veelal in angst en onzekerheid over het lot van hun naaste. Een brief- of ansichtkaart biedt uitkomst. De kaart wordt gratis en vrij van portokosten verstrekt door de gemeente Enschede en stelt de soldaten in staat het thuisfront te informeren over hun gesteldheid.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Lars Smook
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
