Verkeer
Stuur appje
Zoek
Nieuws
Enschede

Duik in badhuis van Enschedese synagoge

428506 badhuis

VERBODEN TOEGANG | Een kijkje nemen op plekken waar je normaal gesproken niet komt. Soms zelfs niet mag komen. Maar nu en dan is onze nieuwsgierigheid niet te bedwingen en willen we meer weten van die ene speciale plek. In Verboden toegang nemen we je mee naar bijzondere locaties in onze stad en openen we deuren die meestal gesloten blijven. Deze week: het badhuis van de synagoge van Enschede.

|VERBODEN TOEGANG | Een kijkje nemen op plekken waar je normaal gesproken niet komt. Soms zelfs niet mag komen. Maar nu en dan is onze nieuwsgierigheid niet te bedwingen en willen we meer weten van die ene speciale plek. In Verboden toegang nemen we je mee naar bijzondere locaties in onze stad en openen we deuren die meestal gesloten blijven. Deze week: het badhuis van de synagoge van Enschede.

Sommigen noemen hem de mooiste van West-Europa. Imposant van buiten en prachtig van binnen. De uit 1928 stammende synagoge is een magneet voor toeristen. Die mogen echter niet overal komen.

De elegant versierde koepel, het glas-in-lood waarbij elke ruit een opeenvolgende feestdag uitbeeldt en de Thorakast die schuil gaat achter een zacht fluwelen gordijn in de grote sjoel ademen een en al symboliek. Net als het intact gebleven schoollokaal waar ooit joodse kinderen werden onderwezen. Of de bestuurskamer waar je wordt aangestaard door de voorzitters van weleer, de feestzaal en de kleine sjoel.

Rondleiding
Het is allemaal wellicht zo mooi intact gebleven, omdat de Sicherheitsdienst er tijdens de Tweede Wereldoorlog onderdak had. Zo hadden de nazi s geen reden zich aan het gebouw te vergrijpen. En kunnen bezoekers zich tot op de dag van vandaag aan het gebouw vergapen. Er is echter een ruimte die niet in de rondleiding is opgenomen, die niet eens vanuit de binnenzijde van het gebouw te betreden is , vertellen Richard en Tanja Meijer, wier levens vervlochten zijn met de synagoge.

Ze zijn er getrouwd, hun drie kinderen deden er de bar en bat mitswa, Richard zit in het bestuur van de synagoge en Tanja is tijdens ons bezoek net bezig met het bakken van boterkoeken voor de verkoop in de synagoge. Jammer dat ze nog niet klaar zijn, anders had ik je er een aan kunnen bieden , zegt ze hartelijk.

Koosjer
Die speciale ruimte is het badhuis, ofwel het mikwe , vertelt Tanja. Er zijn drie scenario s waarbij het orthodoxe jodendom onderdompeling in een mikwe voorschrijft; ten eerste voor het koosjer maken van eetgerei en ten tweede voor bekeerlingen tot het jodendom , legt Richard uit. Nu zou je denken; moet ik daarvoor helemaal buitenom het gebouw? , neemt Tanja het van haar man over. Maar het mikwe staat ook symbool voor een belangrijk reinigingsritueel in het jodendom, met name voor vrouwen.

Klaar voor haar manVlak voordat een koppel in het huwelijk treedt, ondergaat de vrouw een spirituele reiniging. Eerst gaat zij douchen. Daarna volgt de onderdompeling in het mikwe, waarbij zij wordt ondersteund door de mikwevrouw, die haar na de eerste onderdompeling een spreuk voorleest:

Geprezen bent U, Eeuwige onze God, Koning van tijd en ruimte, die ons leven heiligt met Zijn voorschriften en die ons opdraagt ons op bijzondere momenten onder te dompelen .

Na het voorlezen van de spreuk wordt de onderdompeling nog tweemaal herhaald. Dan is de vrouw niet alleen herboren, maar ook klaar voor gemeenschap met haar man.

Eenmaal in het huwelijk getreden, keert de vrouw maandelijks terug naar het mikwe , steeds na afloop van de menstruatie. Het ritueel herhaalt zich, tot het moment dat de vrouw ineens niet meer komt. Zij is zwanger! En daarvan hoeft niet meteen de hele joodse gemeenschap op de hoogte te zijn. Aan de mikwevrouw de - soms zware - taak om het geheim bij zich te dragen.

Levendig water Voor het joodse geloof is de badruimte nog belangrijker dan de synagoge. Het praktiseren van onze godsdienst kan overal, maar het mikwe dient aan allerlei voorschriften te voldoen , aldus Tanja.

Talmoed Mikwe betekent letterlijk levendig water . Het bad moet dan ook gevuld zijn met hemelwater. Als er geen mikwe in de buurt is dan mag je de zee of een rivier hiervoor gebruiken. Zowel het hemelwaterreservoir als het bad moeten ongeveer 908 liter bevatten, wat gelijk staat aan 40 Sea uit de Talmoed. Het getal 40 zien we overal in het geloof in terug; 40 dagen en 40 nachten bleef Mozes op de berg, de zondvloed begon met 40 dagen intense regen en 40 dagen nadat een joodse vrouw is bevallen laat zij zich voor het eerst weer reinigen in het mikwe.

Richard en Tanja vinden het jammer dat er niet meer maandelijks wordt aangeklopt bij de mikwevrouw. De orthodox joodse gemeenschap in Twente telde voor de oorlog nog 1200 leden en nu nog slechts 70, allen de leeftijd van 50 gepasseerd. Wanneer een vrouw niet meer vruchtbaar is, hoeft zij ook de reiniging niet meer te ondergaan. Ik ben hier ook al heel wat jaren niet meer geweest , aldus Tanja.

Toch is de ruimte nog wel in gebruik. De reiniging is namelijk ook bedoeld voor mannen. Onze voorganger die in het westen van het land woont, komt hier eens in de twee, drie weken op vrijdag naartoe om op zaterdag de dienst in sjoel te leiden. Op die vrijdagen ondergaat hij de reiniging. Maar daar komt de mikwevrouw niet aan te pas hoor, hij heeft zelf een sleutel , sluit Tanja af met een glimlach.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Frans Nikkels
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.