Verkeer
Stuur appje
Zoek
Nieuws
Enschede

Oorlogsverzamelaar uit Enschede gaat op tournee

407441 Schermafbeelding 2019 03 28 om 081535

Paul Harmens, medewerker van het Historisch Centrum Overijssel (HCO), verzamelt alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken heeft. Maandag begint hij samen met collega s aan een tournee door de provincie, op zoek naar bijzondere voorwerpen en verhalen.

De tournee draagt als titel WO2-café en voert deskundigen van het HCO in twee weken langs veertien bibliotheken in Twente en Salland. Het project betekent de officiële start van het provinciale programma rond de 75-jarige herdenking van de bevrijding die volgend jaar wordt gevierd. Op elke locatie zullen deskundigen aanwezig zijn om de meegebrachte voorwerpen, foto s en verhalen te duiden.

Volgens Harmens, een van de WO2-specialisten van het HCO, is het project de laatste kans om nog levende ooggetuigen van de oorlog te spreken. Over een paar jaar is die hele generatie dood. Dit is echt de laatste ronde. Veel van de Tweede Wereldoorlog is bekend, maar heel veel ook niet. Wij zijn ervan overtuigd dat er nog altijd dingen onder de mensen zijn die de moeite waard zijn en die nog niet of onvoldoende zijn belicht.

Collectie

Wat een zoektocht naar de oorlog op kan leveren, weet Harmens uit eigen ervaring. De inmiddels 55-jarige medewerker van het HCO zoekt al 35 jaar naar bijzondere voorwerpen en verhalen uit de Tweede Wereldoorlog. Zijn 55 meter lange archief vormt de basis van een eigen collectie van het HCO die tot een archief van ruim 80 meter is uitgegroeid.

Vooral in de provincie zijn mensen snel geneigd te denken dat het niet belangrijk is wat ze in huis hebben. Bij de oorlog denken ze aan iets groots, niet aan de eigen achtertuin. Terwijl het ons daar nu juist om gaat. Die ene oude foto, die brief op zolder of het verhaal van een oude tante of oom: dat kunnen hele belangrijke dingen zijn. Sommige mensen zijn ook te verlegen om iets te vertellen of, zoals bij kinderen van foute Nederlanders, soms is er ook schaamte. Voor al die mensen geldt: we zullen iedereen in alle openheid en volledig onbevooroordeeld benaderen. Hun verhalen of voorwerpen zijn bij ons in goede handen.

Kampjas
Harmens bouwde zijn collectie op door eindeloos gesprekken te voeren en nog levende ooggetuigen op te zoeken. Zo kreeg hij onder meer een buste van Adolf Hitler, een kampjas van Auschwitz, een overall uit Westerbork, verduisteringslampen en duizenden foto s, brieven en dagboeken.

Achter elk voorwerp zit een verhaal. Als je daar één keer mee aan de slag gaat, laat het je niet meer los. En, nog altijd, ontdek je weer nieuwe of vergeten dingen. Wie weet er bijvoorbeeld nog dat 15.000 mannen uit Twente in 1944 en 1945 graafwerkzaamheden moesten verrichten voor een verdedigingslinie langs de IJssel, tussen Kampen en Wijhe? Mannen die allemaal ingekwartierd werden in Zwolle. Een oude foto uit Hengelo zette me op het spoor. Bij toeval. Dan doe je onderzoek en ga je begrijpen wat dat destijds betekende. En wie weet er nog dat er vijf concentratiekampen zijn geweest in Overijssel waar vreselijke dingen zijn gebeurd? De oorlog is nog steeds veel dichterbij dan we vaak denken.

Bevrijdingstour
Het WO2-café wordt gesubsidieerd door de provincie Overijssel. Onder meer de Overijsselse bibliotheken, RTV Oost, het Memory Museum in Nijverdal en het informatiecentrum van de Canadese begraafplaats in Holten werken eraan mee. Bijzondere verhalen krijgen een plek in een speciale bevrijdingstour volgend jaar.

Harmens: Wat we denken te vinden? Dat is moeilijk te zeggen. Toen we twee jaar geleden besloten om dit te gaan doen, hadden we eigenlijk maar één zekerheid: als je nog echt iets wilt weten over de oorlog, dan is dit de laatste kans.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Pedro Sluiter
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.