Commissie Menselijke Maat presenteert tussenrapportage: primeur voor Enschede

Dat in Enschede ingezette onderzoek is onder meer voortgekomen uit een slepende discussie in de gemeenteraad over aanhoudende signalen van kwetsbare burgers die in problemen kwamen als gevolg van strenge uitvoering en handhaving. De Commissie Menselijke Maat onderzoekt nu welke ruimte de wet biedt om rekening te houden met persoonlijke omstandigheden. En in hoeverre Enschede daar gebruik van maakt.

Onderzoek moet vooral goed

De raadsleden gaven unaniem aan blij te zijn met dat onderzoek. Zij lijken het eerder te willen uitbreiden dan te willen inperken. In de tussenrapportage staat een opmerking over budgettaire beperkingen bij het vervolgonderzoek, waarvan de hele raad stelt dat die geen rol mogen spelen. ‘We hebben jullie nu binnengehaald, maak het dan ook af, en goed’, is het algemene gevoel.

Verschillende beelden

Belangrijke vragen van raadsleden voor het vervolgonderzoek gaan vooral over hoe het straks, als het eindrapport met conclusies en aanbevelingen er ligt, verder moet. De tussenrapportage bevestigt bijvoorbeeld het beeld dat inwoners heel anders tegen de uitvoering van de bijstandswet en de Wmo aankijken dan men dat achter de muren van het Stadhuis doet.

Buiten de muren van dat Stadhuis vinden betrokkenen de uitvoering ‘ontzettend financieel gedreven’, zoals commissievoorzitter Gijsbert Vonk het samenvatte. Ambtenaren en verantwoordelijk wethouders stellen dat iedereen ontzettend zijn best doet en dat inwoners die hulp nodig hebben krijgen wat hen toekomt. Het is die Babylonische spraakverwarring die maakt dat raadsleden zich afvragen hoe er straks beleid moet worden gemaakt waarin het voor iedereen goed wonen is.

Iedereen van goede wil, en toch…

Een andere incongruentie wordt gevoeld waar het gaat om hoe alle betrokkenen in deze wedstrijd zitten. Iedereen doet zijn best en wil het goede, zo is de overtuiging. Toch wil het maar niet lukken om zonder al teveel brokken kwetsbare inwoners van Enschede de ondersteuning te bieden die zij nodig hebben. Ondanks al die goede bedoelingen blijven de verhalen over inwoners die tussen de wielen van het uitkeringssysteem geraken komen. Hoe dat straks te doorbreken, is dan de vraag.

Luisteren naar signalen

De onderzoekscommissie legt pas in haar eindrapport de vinger op de zere plekken. Maar in de presentatie van de tussenrapportage schemerde al wel het een en ander door. Het is van groot belang, zo stelde de commissie, om signalen actief binnen te halen. Om te luisteren naar de geluiden uit de stad.

“Wat zeggen signalen? Wat kun je er van leren? En wat wil je eigenlijk?” hield commissielid Anne Mieke Zwaneveld de aanwezige raadsleden voor.

Hoofdrol voor de raad

Met die laatste vraag greep Zwaneveld, bewust of onbewust, terug op de inleiding van voorzitter Vonk. Die legde het verband tussen ‘de menselijke maat’, waarnaar de commissie is genoemd, en de onschendbaarheid van de menselijke waardigheid, zoals die is vastgelegd in onder meer de Duitse grondwet. Nederland kent een dergelijke bepaling niet.

Alsof Zwaneveld de gemeenteraad wilde zeggen om het doel van de meegegeven onderzoeksopdracht - menselijkheid en maatwerk - simpelweg hoog te houden. Ook als het eindrapport er straks ligt. “De discussie in de raad daarover, zal zwaar wegen”, stelde Vonk.