Nieuws
Enschede
Enschede roept op tot massaal gemeentelijk verzet tegen het zuinige Den Haag
Wordt Enschede de actieleider van een massaal gemeentelijk protest richting Den Haag? De strijdkreet O o, Den Haag klonk al in de raadzaal.
Teun Staal | Tubantia
Het rijke maar zuinige Rijk dat gemeenten afknijpt en tot wanhoop en ingrijpende bezuinigingen dwingt: dat kan niet langer. Een krachtige lobby via de landelijke politiek, de G40 (grootste steden) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) moet ervoor zorgen de financiering van gemeenten op de schop gaat en ruimhartiger wordt. Een unaniem omarmde motie in de raad, van VVD er Joost Nijhuis, moet voor gemeenten van Groningen tot Limburg het breekijzer worden om de Haagse geldkraan open te draaien.
Zwaar weer
De miljarden klotsen bij de rijksoverheid tegen de plinten, maar de gemeenten moeten het mes zetten in voorzieningen als huishoudelijke zorg, zwembaden en groenonderhoud. De groeiende zorgvraag van inwoners en onvoldoende rijksgeld vormen een cocktail die een gemeente als Enschede in zwaar heeft doen belanden.
De stad heeft het laatste decennium voor circa 115 miljoen euro moeten bezuinigingen, luidt een eigen schatting. Toch weigert Den Haag structureel bij te springen. En dat zijn ze zat in het stadhuis. Natuurlijk zijn bezuinigingen mede het gevolg van politieke keuzes die we hier zelf maken , zegt VVD-raadslid Joost Nijhuis. Maar een flink deel van de bezuinigingen hebben een rechtstreeks verband met het systeem. Daar keren we ons tegen.
Geld uit gemeentefonds
De materie waarmee Enschede en andere gemeenten worstelen, laat zich niet eenvoudig verklaren. De lokale overheden zijn sinds een paar jaar verantwoordelijk voor het sociaal domein, het containerbegrip voor onder meer (jeugd)zorg, Participatiewet (bijstand) en maatschappelijke ondersteuning. Het is een explosief groeiende kostenpost, waarvoor de gemeente maar mondjesmaat geld ontvangen terwijl de zorgvraag van inwoners niet kan worden geweigerd. Een structureel fors hogere uitkering uit het gemeentefonds, één die mee stijgt met de opwaartse financiële curve binnen het sociaal domein, zit er niet in omdat het aantal inwoners van een gemeente bepalend is. En dat groeit in Enschede maar marginaal.
Knellend korset
De financiële speelruimte voor gemeenten is een steeds knellender korset: er komt nog bij dat de bijdrage uit het gemeentefonds gelijke tred houdt met de rijksuitgaven. Vallen die lager uit dan begroot, dan wacht ook lokale overheden via het principe trap-op-trap-af een korting. Het treft gemeenten die zelf slechts in beperkte mate (ozb, afvalstoffen- en rioolheffing) inkomsten kunnen verwerven en verhogen, ongemeen hard. Het leidt tot rigoureus snijden in basale lokale voorzieningen.
Enschede zal met een onafhankelijk onderzoek naar bijna tien jaar lokaal begrotingsbeleid (2009-2018) als munitie naar Den Haag stappen. Dat onderzoek is een initiatief van de gemeentelijke rekeningencommissie en werd verricht door financieel deskundige Johan de Kruijf van de Radboud Universiteit in Nijmegen. De Kruijfs rapportage wijst uit dat Enschede slechts dankzij incidentele meevallers en het aanspreken van de eigen spaarpot het hoofd financieel net boven water weet te houden.
Probleem G40
We zijn bezig het tafelzilver te verkopen, dat valt op den duur niet vol te houden , zei VVD er Nijhuis eerder. Dat is geen exclusief probleem van Enschede, denkt de liberaal. Het is mijn beeld dat, met uitzondering van de vier grote steden, veel gemeenten binnen de G40 hiermee hebben te maken. Vandaar ook het idee om zoveel mogelijk gezamenlijk op te trekken richting Den Haag. Het systeem moet anders.
De Enschedese motie kan daarbij een wapen zijn. Die is ook te gebruiken door collega-gemeenten die evenzeer een vuist richting Rijk willen maken, zo is de gehoopte strategie. De steun voor de twee A4 tjes waarin wordt opgeroepen tot een krachtige lobby had vorige week na maanden voorbereiding nog wel wat voeten in aarde. De steun van de raad mocht dan unaniem zijn, sommige partijen vragen zich ook af of Enschede de hand niet meer in eigen boezem moet steken.
Eigen tekortkomingen
Want zijn het ook niet de eigen politieke keuzes en tekortkomingen, zoals de talloze miljoenen voor het vliegveld en het afboeken van hectares aan bedrijventerreinen, die Enschede in de misère hebben gestort? Daarnaast was de formulering van de motie een taalstrijd om punten, komma s en de juiste woorden. Zo kon de door Nijhuis bedachte metafoor begrotingskannibalisme bij lang niet alle partijen op een warm applaus rekenen. En werd na rijp beraad voor het neutralere begrotingserosie gekozen.
ChristenUnie
Uiteindelijk stond de lokale politiek schouder aan schouder in het verzet richting Den Haag. Een aantal Enschedese fracties is al volop met de lobby bezig. Zo heeft het Hadassa Meijer (ChristenUnie) veelvuldig contact met haar partijgenoten in de Tweede Kamer-fractie om via de partijlijn de Haagse geldkraan open te draaien.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Pixabay
Het rijke maar zuinige Rijk dat gemeenten afknijpt en tot wanhoop en ingrijpende bezuinigingen dwingt: dat kan niet langer. Een krachtige lobby via de landelijke politiek, de G40 (grootste steden) en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) moet ervoor zorgen de financiering van gemeenten op de schop gaat en ruimhartiger wordt. Een unaniem omarmde motie in de raad, van VVD er Joost Nijhuis, moet voor gemeenten van Groningen tot Limburg het breekijzer worden om de Haagse geldkraan open te draaien.
Zwaar weer
De miljarden klotsen bij de rijksoverheid tegen de plinten, maar de gemeenten moeten het mes zetten in voorzieningen als huishoudelijke zorg, zwembaden en groenonderhoud. De groeiende zorgvraag van inwoners en onvoldoende rijksgeld vormen een cocktail die een gemeente als Enschede in zwaar heeft doen belanden.
De stad heeft het laatste decennium voor circa 115 miljoen euro moeten bezuinigingen, luidt een eigen schatting. Toch weigert Den Haag structureel bij te springen. En dat zijn ze zat in het stadhuis. Natuurlijk zijn bezuinigingen mede het gevolg van politieke keuzes die we hier zelf maken , zegt VVD-raadslid Joost Nijhuis. Maar een flink deel van de bezuinigingen hebben een rechtstreeks verband met het systeem. Daar keren we ons tegen.
Geld uit gemeentefonds
De materie waarmee Enschede en andere gemeenten worstelen, laat zich niet eenvoudig verklaren. De lokale overheden zijn sinds een paar jaar verantwoordelijk voor het sociaal domein, het containerbegrip voor onder meer (jeugd)zorg, Participatiewet (bijstand) en maatschappelijke ondersteuning. Het is een explosief groeiende kostenpost, waarvoor de gemeente maar mondjesmaat geld ontvangen terwijl de zorgvraag van inwoners niet kan worden geweigerd. Een structureel fors hogere uitkering uit het gemeentefonds, één die mee stijgt met de opwaartse financiële curve binnen het sociaal domein, zit er niet in omdat het aantal inwoners van een gemeente bepalend is. En dat groeit in Enschede maar marginaal.
Knellend korset
De financiële speelruimte voor gemeenten is een steeds knellender korset: er komt nog bij dat de bijdrage uit het gemeentefonds gelijke tred houdt met de rijksuitgaven. Vallen die lager uit dan begroot, dan wacht ook lokale overheden via het principe trap-op-trap-af een korting. Het treft gemeenten die zelf slechts in beperkte mate (ozb, afvalstoffen- en rioolheffing) inkomsten kunnen verwerven en verhogen, ongemeen hard. Het leidt tot rigoureus snijden in basale lokale voorzieningen.
Enschede zal met een onafhankelijk onderzoek naar bijna tien jaar lokaal begrotingsbeleid (2009-2018) als munitie naar Den Haag stappen. Dat onderzoek is een initiatief van de gemeentelijke rekeningencommissie en werd verricht door financieel deskundige Johan de Kruijf van de Radboud Universiteit in Nijmegen. De Kruijfs rapportage wijst uit dat Enschede slechts dankzij incidentele meevallers en het aanspreken van de eigen spaarpot het hoofd financieel net boven water weet te houden.
Probleem G40
We zijn bezig het tafelzilver te verkopen, dat valt op den duur niet vol te houden , zei VVD er Nijhuis eerder. Dat is geen exclusief probleem van Enschede, denkt de liberaal. Het is mijn beeld dat, met uitzondering van de vier grote steden, veel gemeenten binnen de G40 hiermee hebben te maken. Vandaar ook het idee om zoveel mogelijk gezamenlijk op te trekken richting Den Haag. Het systeem moet anders.
De Enschedese motie kan daarbij een wapen zijn. Die is ook te gebruiken door collega-gemeenten die evenzeer een vuist richting Rijk willen maken, zo is de gehoopte strategie. De steun voor de twee A4 tjes waarin wordt opgeroepen tot een krachtige lobby had vorige week na maanden voorbereiding nog wel wat voeten in aarde. De steun van de raad mocht dan unaniem zijn, sommige partijen vragen zich ook af of Enschede de hand niet meer in eigen boezem moet steken.
Eigen tekortkomingen
Want zijn het ook niet de eigen politieke keuzes en tekortkomingen, zoals de talloze miljoenen voor het vliegveld en het afboeken van hectares aan bedrijventerreinen, die Enschede in de misère hebben gestort? Daarnaast was de formulering van de motie een taalstrijd om punten, komma s en de juiste woorden. Zo kon de door Nijhuis bedachte metafoor begrotingskannibalisme bij lang niet alle partijen op een warm applaus rekenen. En werd na rijp beraad voor het neutralere begrotingserosie gekozen.
ChristenUnie
Uiteindelijk stond de lokale politiek schouder aan schouder in het verzet richting Den Haag. Een aantal Enschedese fracties is al volop met de lobby bezig. Zo heeft het Hadassa Meijer (ChristenUnie) veelvuldig contact met haar partijgenoten in de Tweede Kamer-fractie om via de partijlijn de Haagse geldkraan open te draaien.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Pixabay
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
