Wie wil nog warm water van Twence?

Warmtenet

De gemeente Enschede stelt een Transitie Visie Warmte op, waarin staat hoe Twekkelerveld van het aardgas af moet. Om de deadline van 2030 te halen, moet de gemeente nu al langzamerhand beginnen met afsluiting van gas bij de eerste huizen.

In 2019 werd ingenieursbureau DWA uit Rijssen gevraagd onderzoek te doen naar alternatieven voor het gas. DWA kwam met drie mogelijkheden: warmtenet, hybride warmtepomp of luchtwarmtepomp.

Van die drie lijkt het warmtenet op grond van dat onderzoek voor de wijk Twekkelerveld de beste vervanging voor het aardgas. Noud Bex, woordvoerder van Ennatuurlijk, zegt: “Dit wordt onder andere bepaald door de in ruime mate beschikbare warmte in de omgeving, de hoofdtransportleidingen van het bestaande warmtenet door de Auke Vleerstraat, de bebouwingsdichtheid en opbouw van de wijk.”

Massaal tegen

Maar: “De particuliere huiseigenaren zijn massaal tegen, zoals op informatieavonden is gebleken”, zegt Rik Soeteman uit ‘t Zwik. Dat had drie redenen. “Biomassa waarmee het wijkwarmtenet wordt gestookt, is een vies product. Dat was reden één. Ook werd het warmtenetplan als een gelopen race gepresenteerd. Daarnaast is het is een verdienmodel voor de gemeente, omdat de gemeente Enschede mede-eigenaar is van Twence dat de warmte levert. Dat gaf ook juist zoveel woede onder huiseigenaren op de info-avonden.”

Onduidelijkheid over kosten

En dan zijn er nog de kosten voor de aanleg en aansluiting van het warmtenet waar grote onduidelijkheid over is. “Voor heel Twekkelerveld zijn de kosten nog niet bekend”, zegt de woordvoerder van Ennatuurlijk. “Factoren als fasering, samenhang met andere werkzaamheden in de wijk, wie wel en wie niet wordt aangesloten en de manier van het aansluiten spelen een belangrijke rol.”

Eén tarief is wel bekend: het vastrecht, dat zijn de steeds terugkerende kosten voor aansluiting en levering, bedraagt tussen de 415 en 541 euro per jaar.

Woonlastenneutraal

De gemeente wil een duurzame, maar ook een woonlastenneutrale oplossing. Wethouder Jeroen Diepemaat en Ennatuurlijk zeggen dat het warmtenet de juiste optie is met de laagste maatschappelijke kosten. Maar dat hoeft niet per se te betekenen dat het bedrag dat de inwoners uiteindelijk moeten betalen de laagste is in vergelijking met andere alternatieven.

Bewoner Axel Huisman heeft moeite met die conclusie die ook in het onderzoek van DWA staat. “Als je maar drie opties onderzoekt, dan houdt het ook op.”

Daarom ook heeft hij zorgen over de kosten van de transitie in zijn wijk. “Het DWA onderzocht twee woningtypen, maar die gekozen huizen zijn niet hetzelfde als mijn huis”, aldus Huisman. “Als je mijn huis volledig duurzaam wilt maken dan heb ik daar gauw 60.000 euro voor nodig.”

Investering

Huisman stapte om al die redenen in als koploper van de wijk, waardoor hij met de plannenmakers om tafel zit om mee te praten. “Waar ik me zorgen over maak is dat het me straks zoveel gaat kosten dat ik de winst die ik nu eindelijk heb behaald door het investeren in mijn huis gelijk weer kan inleveren. Ik woon hier nu twaalf jaar en het zou zonde zijn om al dat geld dan te zien verdwijnen.”

Warmtepomp

Wethouder Jeroen Diepemaat (VVD) heeft de energietransitie in de bebouwde omgeving van Enschede in zijn portefeuille. Hij zegt dat alle mogelijkheden worden onderzocht.

“Dit doen we eerst in wijken waar een goed alternatief voor aardgas beschikbaar is. Tegelijkertijd houden we alle nieuwe ontwikkelingen, voor wijken waar het alternatief lastiger is, goed in de gaten. Het is echter zo dat niet elke oplossing geschikt is voor elke woning. Zo moet een woning heel goed geïsoleerd zijn om die met behulp van een warmtepomp comfortabel warm te krijgen. Voor Twekkelerveld betekent dat veel oudere woningen eerst fors geïsoleerd moeten worden, wat het een erg dure oplossing maakt.”

Lastig verduurzamen

Dat is precies de reden dat het ingenieursbureau in haar onderzoek schreef dat het lastig kan zijn Twekkelerveld te verduurzamen. Die gevolgtrekking wordt onderschreven door bewoner Axel Huisman. Hij wijst op de vele vooroorlogse huizen in Twekkelerveld die vaak slecht zijn geïsoleerd. Hij woont zelf ook in een vooroorlogs huis.

Huisman: “Het warmtenet is eigenlijk alleen efficiënt als de huizen goed geïsoleerd zijn. En dat is in Twekkelerveld vaak niet zo.” Bex van Ennatuurlijk zegt dat dat niet het geval is. “Isolatie is niet per se nodig, hoewel het wel wenselijk kan zijn voor het woongenot.”

't Zwik

Vragen zijn er niet alleen bij Huisman. De wijk Twekkelerveld is opgedeeld in het Twekkelerveld en in Tubantia-Toekomst. Rik Soeteman woont in de buurt ’t Zwik, dat onderdeel van Tubantia-Toekomst is. ’t Zwik is in de plannen van de gemeente om van het aardgas af te gaan niet meegenomen.

Soeteman: “Wij waren min of meer vergeten door de gemeente. De ‘biomassaplannen’ gelden alleen voor de noordelijke helft van de wijk, het Twekkelerveld. Voor Tubantia-Toekomst, het zuidelijke deel waar mijn buurt bij hoort, heeft de gemeente eigenlijk geen plan.”

Twence, het afvalverwerkingsbedrijf dat in Hengelo zit, zou leverancier worden van de warmte voor de wijk. “Die wijkverwarming zou met biomassa gestookt worden”, vertelt Soeteman. “Biomassa is ongeveer twee keer zo slecht als aardgas in CO2-uitstoot. Je kunt wel zeggen dat het over 40 jaar wordt gecompenseerd, maar daar hebben we vandaag niets aan natuurlijk.”

Focus op isolatie

Het warmtenet zegt Huisman is nu nog niet de juiste keuze, want als uiteindelijk alle huizen op dat net overstappen, kunnen er volgens Huisman extra niet-duurzame risico’s ontstaan. Huisman: “Als er extra afval en biomassa verbrand moeten worden, ontstaat een prikkel om meer te gaan verbranden omdat dat dan uiteindelijk meer geld oplevert. Dat is niet duurzaam.”

Volgens de Twekkelerveldbewoner zal het niet veel verschil maken om op het warmtenet over te schakelen als je niet eerst goed isoleert. Het zal dan hetzelfde effect hebben als de verwarming aanzetten terwijl de deur open staat. Eerst isoleren en dan pas van het gas af. Ook Rik Soeteman zegt dat het beter is om tot 2030 te focussen op isolatie.

Lekke schoenendoos

“We stoppen met het aardgas, maar wat je wilt is de CO2-uitstoot reduceren. Daarvoor moet je wel zorgen dat de warmte niet zomaar de huizen uit kan”, zegt Soeteman.

“Je kunt zo’n warmtenet bij wijze van spreken op een lekke schoenendoos installeren. Die krijg je nog wel op temperatuur, alleen vliegt de warmte er wel aan alle kanten uit. Je moet dus eerst flink isoleren. Dit geeft ons bovendien de tijd om ons te oriënteren op nieuwe verwarmingstechnieken, die nu nog volop in ontwikkeling zijn.”

Er wordt volgens wethouder Diepemaat wel gekeken naar andere mogelijkheden zoals bijvoorbeeld waterstof. “Er is momenteel maar een beperkte hoeveelheid duurzaam waterstof beschikbaar. Er wordt gewerkt aan het op grotere schaal produceren daarvan, maar het zal nog lang duren voor het zover is.”