Nieuws
Enschede
Enschede bevrijd: Zo n vreugde hadden de Britten nog nooit gezien
Euforisch en ongekend uitgelaten was de stemming in Enschede, toen de bevrijders op 1 april 1945 door de stad opstoomden richting vliegbasis Twenthe en verder. De Britten konden er nauwelijks door, ze hadden zo n intense blijdschap nog niet eerder gezien.
Teun Staal | Tubantia
Het contrast met driekwart eeuw geleden is haarscherp. Toen volle straten met blije gezichten in Enschede - nu is de stad op veel plekken uitgestorven als gevolg van de coronauitbraak. Groter kan de tegenstelling exact 75 jaar na dato niet zijn.
Overeenkomst
Toch zie ik ook wel een parallel met de tijd van toen , schetst Adrie Roding, oud-stadsarchivaris en Enschede-kenner, een overeenkomst tussen heden en verleden. Dat is dat men destijds de verwachting had dat er na de oorlog andere tijden zouden aanbreken. Dat de samenleving minder verzuild zou zijn en er dingen ten goede zouden veranderden. Dat idee leefde wel sterk. Een min of meer vergelijkbaar gevoel krijg je nu; dat het leven na corona niet meer hetzelfde zal zijn.
Adrie Roding, geboren Enschedeër, is als kind van het watersnoodrampjaar 1953 royaal van na de oorlog. Toch heeft hij, als oud-stadsarchivaris die zich tot op de dag vandaag in de geschiedenis van de stad verdiept, recht van spreken als het gaat om die veelbewogen oorlogstijd en bevrijdingsdagen.
Zwaar getroffen
Het was in Enschede een dag van ongekende blijdschap, zo uitgelaten waren de mensen , zegt hij over de sfeer op 1 april 1945. Enschede is in de jaren er voor zwaar getroffen door het oorlogsleed en de bezetting. Bombardementen van de geallieerden, die Enschede abusievelijk voor een Duitse plaats hielden en vergeldingsacties van de nazi s na gepleegde verzetsdaden, hebben de stad zwaar getekend.
Roding: Die vergisbombardementen waren gruwelijk, maar zijn de geallieerden niet echt aangerekend. Al probeerden de Duitsers wel om de stad tegen de geallieerden op te zetten. Van je vrienden moet je het hebben ; dat was een soort anti-campagne. Maar die had geen succes.
Geen doorkomen aan
Het verklaart de zelden vertoonde vreugde op die eerste aprildag. Er was daardoor in het westen van Enschede bijna geen doorkomen aan voor de Britse divisie die via het vliegveld naar Oldenzaal en vervolgens richting Nordhorn naar Noord-Duitsland wilde doorstoten , zegt Roding.
Militair was dat natuurlijk enorm link omdat de Duitsers nog volop strijd leverden. Maar de mensen waren niet tegen te houden. De Britten waren bezig met een opmars vanaf Brussel, maar hadden die blijdschap die ze in Enschede tegenkwamen nog niet eerder gezien. Dat hebben ze later aangegeven in hun verslagen.
Verzet
De gewezen stadsarchivaris typeert het Enschede in 1940-1945 als een stad waar 80 procent van de inwoners zich zo normaal mogelijk door de oorlogsjaren trachtte te werken. Men probeerde door te leven, zo ging dat. 20 procent bood verzet, schat ik, in welke vorm ook. Dat was vaak heel kleinschalig. Maar tegelijk o zo belangrijk: gewoon door het aanbieden van een onderduikplek. Hoe klein mensen soms ook behuisd waren.
Hoe ging Enschede in die hectische bevrijdingsdagen om met foute stadgenoten? Was ook deze stad het decor van bijltjesdagen? Van NSB ers en moffenmeiden die met pek besmeurd en kaalgeschoren door de straten gingen om publiek te worden vernederd? Ik ben dat in alle bronnen niet tegengekomen, heb het idee dat dat soort taferelen hier zijn uitgebleven.
Gewone gang
Het stadsbestuur zelf hernam al redelijk snel zijn gewone gang. De drie NSB-burgemeesters die Enschede vanaf 1944 leidden, verdwenen vanzelfsprekend van het toneel. Het trio had burgemeester Rückert in het voorlaatste oorlogsjaar afgelost. De laatste wordt door Roding omgeschreven als niet fout . Het was een wat slappe bestuurder.
Van de gehoopte nieuwe en minder verzuilde tijden kwam in het naoorlogse Enschede niet veel terecht, stelt Roding vast. De stad viel toch al vrij snel terug in de oude structuren en verhoudingen. Je vraagt je wel af of dat nu ook weer gaat gebeuren.
Mooi, dat massale vlagvertoon
Enschede heeft gisteren op grote schaal gehoor gegeven aan de oproep van de gemeente en het plaatselijke Comité 4 en 5 mei om de vlag uit te hangen op de eigen bevrijdingsdag.
Ik heb een uitgebreide ronde door de stad gemaakt en heb overal vlaggen zien wapperen. Het is echt massaal, daar ben ik blij mee , zegt Rachel Denneboom van het Comité 4 en 5 mei. De door het coronavirus ingetogen bevrijdingsdag werd besloten met een half uur durend concert op het stadscarrillon, daarna luidden alle kerkklokken in Enschede.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede. foto: Emiel Muijderman
Het contrast met driekwart eeuw geleden is haarscherp. Toen volle straten met blije gezichten in Enschede - nu is de stad op veel plekken uitgestorven als gevolg van de coronauitbraak. Groter kan de tegenstelling exact 75 jaar na dato niet zijn.
Overeenkomst
Toch zie ik ook wel een parallel met de tijd van toen , schetst Adrie Roding, oud-stadsarchivaris en Enschede-kenner, een overeenkomst tussen heden en verleden. Dat is dat men destijds de verwachting had dat er na de oorlog andere tijden zouden aanbreken. Dat de samenleving minder verzuild zou zijn en er dingen ten goede zouden veranderden. Dat idee leefde wel sterk. Een min of meer vergelijkbaar gevoel krijg je nu; dat het leven na corona niet meer hetzelfde zal zijn.
Adrie Roding, geboren Enschedeër, is als kind van het watersnoodrampjaar 1953 royaal van na de oorlog. Toch heeft hij, als oud-stadsarchivaris die zich tot op de dag vandaag in de geschiedenis van de stad verdiept, recht van spreken als het gaat om die veelbewogen oorlogstijd en bevrijdingsdagen.
Zwaar getroffen
Het was in Enschede een dag van ongekende blijdschap, zo uitgelaten waren de mensen , zegt hij over de sfeer op 1 april 1945. Enschede is in de jaren er voor zwaar getroffen door het oorlogsleed en de bezetting. Bombardementen van de geallieerden, die Enschede abusievelijk voor een Duitse plaats hielden en vergeldingsacties van de nazi s na gepleegde verzetsdaden, hebben de stad zwaar getekend.
Roding: Die vergisbombardementen waren gruwelijk, maar zijn de geallieerden niet echt aangerekend. Al probeerden de Duitsers wel om de stad tegen de geallieerden op te zetten. Van je vrienden moet je het hebben ; dat was een soort anti-campagne. Maar die had geen succes.
Geen doorkomen aan
Het verklaart de zelden vertoonde vreugde op die eerste aprildag. Er was daardoor in het westen van Enschede bijna geen doorkomen aan voor de Britse divisie die via het vliegveld naar Oldenzaal en vervolgens richting Nordhorn naar Noord-Duitsland wilde doorstoten , zegt Roding.
Militair was dat natuurlijk enorm link omdat de Duitsers nog volop strijd leverden. Maar de mensen waren niet tegen te houden. De Britten waren bezig met een opmars vanaf Brussel, maar hadden die blijdschap die ze in Enschede tegenkwamen nog niet eerder gezien. Dat hebben ze later aangegeven in hun verslagen.
Verzet
De gewezen stadsarchivaris typeert het Enschede in 1940-1945 als een stad waar 80 procent van de inwoners zich zo normaal mogelijk door de oorlogsjaren trachtte te werken. Men probeerde door te leven, zo ging dat. 20 procent bood verzet, schat ik, in welke vorm ook. Dat was vaak heel kleinschalig. Maar tegelijk o zo belangrijk: gewoon door het aanbieden van een onderduikplek. Hoe klein mensen soms ook behuisd waren.
Hoe ging Enschede in die hectische bevrijdingsdagen om met foute stadgenoten? Was ook deze stad het decor van bijltjesdagen? Van NSB ers en moffenmeiden die met pek besmeurd en kaalgeschoren door de straten gingen om publiek te worden vernederd? Ik ben dat in alle bronnen niet tegengekomen, heb het idee dat dat soort taferelen hier zijn uitgebleven.
Gewone gang
Het stadsbestuur zelf hernam al redelijk snel zijn gewone gang. De drie NSB-burgemeesters die Enschede vanaf 1944 leidden, verdwenen vanzelfsprekend van het toneel. Het trio had burgemeester Rückert in het voorlaatste oorlogsjaar afgelost. De laatste wordt door Roding omgeschreven als niet fout . Het was een wat slappe bestuurder.
Van de gehoopte nieuwe en minder verzuilde tijden kwam in het naoorlogse Enschede niet veel terecht, stelt Roding vast. De stad viel toch al vrij snel terug in de oude structuren en verhoudingen. Je vraagt je wel af of dat nu ook weer gaat gebeuren.
Mooi, dat massale vlagvertoon
Enschede heeft gisteren op grote schaal gehoor gegeven aan de oproep van de gemeente en het plaatselijke Comité 4 en 5 mei om de vlag uit te hangen op de eigen bevrijdingsdag.
Ik heb een uitgebreide ronde door de stad gemaakt en heb overal vlaggen zien wapperen. Het is echt massaal, daar ben ik blij mee , zegt Rachel Denneboom van het Comité 4 en 5 mei. De door het coronavirus ingetogen bevrijdingsdag werd besloten met een half uur durend concert op het stadscarrillon, daarna luidden alle kerkklokken in Enschede.
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede. foto: Emiel Muijderman
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
