Verkeer
Stuur appje
Zoek
Nieuws
Enschede

Het nieuwe Enschede wordt geboren in creatieve broedplaatsen

De gigantische robot op het Enschedese Stationsplein en de metershoge flamingo op de Oude Markt. Duizenden dansen onder dat soort beelden op festivals in heel West-Europa, maar ze ontstonden in een van de creatieve broedplaatsen in Enschede. Wat zijn dat voor plekken? “Als je die broedplaatsen niet hebt, komt op den duur je hele innovatie en economie stil te staan.”

Drie betrokkenen leggen uit wat er in die broedplaatsen gebeurt, maar vooral: waarom ze waardevoller zijn voor de stad dan we misschien denken.

Broedplaatsentour

Onlangs stapte Collin Vaneker – officieel aanjager van de creatieve broedplaatsen in Twente - met wat mensen van gemeente Enschede in een busje voor een broedplaatsentour. Ook de citymarketeers van Enschede Promotie, die de stad binnen en buiten de gemeentegrenzen moeten ‘verkopen’, nam hij mee. “Om hen te laten zien: dit gebeurt er allemaal, onder je ogen.”

Creatieve broedplaats Studio Complex in Enschede 2
Broedplaats 'Studio Complex' in het oude Wegenerpand
Beeld: Onbekend

Ook inwoners hadden in dat busje moeten zitten, vindt raadslid Barry Overink. “Zodat ze enthousiast worden.” Zelf is de fractieleider van Burgerbelangen Enschede dat al. Hij zet de creatieve broedplaatsen deze raadstermijn zelfs bovenaan zijn prioriteitenlijstje. “De afgelopen periode zijn ze achtergesteld. Maar ze zijn onmisbaar. Als je ze niet hebt maak je nooit ergens het verschil in.”

Experiment

Het prikkelt de nieuwsgierigheid: wat zijn het dan voor plekken? Volgens Vaneker is het fenomeen te breed voor een algemene definitie. Maar als hij er een zou moeten geven: “Een creatieve broedplaats is een plek waar mensen uit verschillende vakgebieden aan nieuwe innovatieve projecten werken. Waar ruimte is voor experiment. En waar dus dingen uit voortkomen die je van tevoren niet bedenkt.”

Sickhouse in broedplaats WARP Overkill festival
Meerdere disciplines komen samen in Sickhouse
Beeld: Onbekend

Hoeveel broedplaatsen er zijn in Enschede is lastig te zeggen. “Dat ligt er maar net aan wanneer je iets als zodanig bestempelt.” De stad telt er in ieder geval tien die gesteund worden met geld uit de regeling Creatieve Broedplaatsen Twente. Op die plaatsen gaat het altijd om een koppeling tussen kunst en technologie.

Voorbeeld: WARP/Spacebar

Nachtburgemeester van Enschede Annebel Bunt is kartrekker van zo’n broedplaats: WARP Technopolis aan het Stationsplein, bekend van z’n markante robotstandbeeld voor de deur en de Spacebar. “In die bar ontmoeten mensen elkaar in een relaxte sfeer. Daar ontstaan regelmatig al ideeën, maar eigenlijk is die plek een voorportaal.”

Spacebar foto Niels Veurink
Spacebar, voorportaal van WARP Technopolis
Beeld: Onbekend

Achter dat café komt de samenwerking namelijk echt tot wasdom, verduidelijkt Bunt. “Daar zijn zo’n twintig tot dertig studio’s, waar makers werken. Van audio- en videoproducenten tot makers van grafische media en interactieve installaties.” Er is één regel: “Dat je altijd de deur open hebt, zodat iedereen even kan binnenlopen.”

Ook de wandelgangen nodigen uit voor samenkomst. Op die manier wordt geprobeerd zo veel mogelijk kruisbestuiving te krijgen. “En tussen de ruimtes door is er nog het Museum of the Future, waarin wordt getoond wat de mensen in de broedplaats maken.”

Talenten aan het werk in broedplaats WARP Technopolis
Jonge talenten samen aan het werk in WARP
Beeld: Onbekend

Gekke dingen

Dat klinkt leuk, maar waarom is zo’n plaats dan onmisbaar? Overink: “Alle uitvindingen die worden gedaan op Kennispark, bij de UT, op Saxion, die komen uit een bepaalde creativiteit. En die creativiteit moet ruimte hebben.” Dat bedoelt hij letterlijk, maar ook figuurlijk. “Ruimte waar je gekke dingen kunt doen, kunt experimenteren. Als je dat niet hebt, is die creativiteit er niet. Ik durf zelfs te zeggen dat daarmee op den duur onze hele innovatie en economie stil komen te staan.”

“UT-studenten komen bij ons aan hun afstudeerproject werken”

Bunt ziet dat in broedplaats WARP gebeuren. “UT-studenten komen bij ons om aan hun afstudeerproject te werken, omdat de omgeving en mensen heel motiverend zijn. Je krijgt continu advies en inspiratie, waardoor je veel sneller groeit. En doordat dat gebeurt in een leuke sociale omgeving, versterkt dat ook de binding met de stad.”

Talentbehoud

Dat laatste, talentvolle creatievelingen in Twente houden, wordt ook gezien als een belangrijk doel van de broedplaatsen. “Nu trekken ze na hun technische of kunstzinnige opleiding vaak weg”, zegt Vaneker.

Ze missen volgens hem laagdrempelige werkplekken. “De reguliere culturele instellingen zoals poppodia, theaters en musea in onze regio zijn op een prima niveau, maar waar zijn de plekken waar ze kunnen experimenteren?”

Sickhouse in broedplaats WARP
In Sickhouse is ruimte voor experiment
Beeld: Onbekend

Overink vult aan: “Daarnaast heerst er een beeld dat het werk vooral in Amsterdam of in Eindhoven ligt. Dat is onterecht. In Enschede zijn bedrijven die wereldwijd het verschil maken. We moeten zorgen dat dat zichtbaarder is.”

Onterecht beeld

Dat imagoprobleem herkent Bunt, die zelf Kunst en Techniek studeerde aan Saxion. “Als maker heb je voorbeelden nodig die je kunt nastreven. Je trekt dus naar steden waar je ziet dat mensen succesvol zijn en daarin spreken de grote steden voor sommigen meer tot de verbeelding.”

Zelf ziet ze juist in Enschede kansen voor talenten. “Hier ben je altijd de eerste als je een project begint. Daarom adviseer ik ze juist om hier te beginnen, op een betaalbare plek. En als zij steun krijgen, via bijvoorbeeld creatieve broedplaatsen, heb je een heel grote kans dat ze hier over dertig jaar nog steeds zijn.”

1,4 miljoen euro

Het belang van creatieve broedplaatsen wordt sinds kort ook door de veertien Twentse gemeenten gezamenlijk onderstreept. Vanaf eind 2020 is 1,4 miljoen euro gegaan naar de ontwikkeling ervan.

“TkkrLab bestaat al jaren, maar kan nu zes stappen zetten in plaats van twee”

Dat geld komt uit de Regio Deal Twente, een gezamenlijke pot die is bedoeld voor het ontwikkelen van technologische kennis en talent. “Het is verdeeld over 19 broedplaatsen in de hele regio”, zegt Vaneker. Tien daarvan zitten in Enschede. “Het geld gaat naar nieuwe initiatieven, maar er worden ook bestaande plekken mee gesteund.”

Als voorbeeld noemt hij TkkrLab in Enschede. “Dat bestaat al jaren, maar kan nu zes stappen zetten in plaats van twee.” TkkrLab wil technische talenten voor de regio behouden door hen te voorzien van goede voorzieningen als 3D-printers en lasersnijders, maar ook door workshops en lezingen aan te bieden.

Niet genoeg

Maar steun vanuit de overheid alleen is niet genoeg, stelt Overink. “Er moet ook veel meer synergie tussen de bedrijven en de broedplaatsen ontstaan.” Daarmee doelt hij op het belang dat bedrijven hebben bij de innovatieve ideeën en het talentbehoud door zo’n broedplaats, waarin ze zelf zouden kunnen investeren. “En dat gaat niet alleen om het geven van geld.” Vaneker stemt in: “Gereedschap, arbeidsuren, ruimtes, dat soort dingen.”

“Mensen van Demcon lopen mogelijk niet heel gauw bij de Spacebar naar binnen. Dat zou juist wel moeten gebeuren.”

Daarnaast noemt het raadslid betrokkenheid. “Waar de studenten de bedrijven soms niet weten te vinden, gebeurt dat andersom ook. Ik ken bijvoorbeeld mensen bij Demcon, die staan wel open voor de creativiteit maar lopen mogelijk niet heel gauw bij de Spacebar naar binnen. Dat zou juist wel moeten gebeuren.”

Hij vindt daarin Bunt aan zijn zijde: “Ik vind dat WARP dat soort ontmoetingen moeten gaan faciliteren. Dat zou al simpel kunnen met workshops en kennismakingsdagen. Zo kunnen bedrijven ook meteen zien dat er heel veel talent is.”

WARP Technopolis foto Niels Veurink
WARP Technopolis aan het Stationsplein
Beeld: Onbekend

Begrip

Even terug naar het busje dat op broedplaatsensafari ging. Wat heeft die tour opgeleverd? “Vooral veel kennismaking en begrip van wat daar gebeurt”, zegt Vaneker.

Iedereen die niet mee was, inwoners incluis, nodigt Annebel Bunt uit in Museum of the Future in broedplaats WARP om het zelf mee te maken. Elke donderdag tot zondag gratis toegankelijk.

En wie liever buiten blijft ziet op het Stationsplein het markante robotstandbeeld, gemaakt door kunstenaar Jelle de Graaf. Wat Barry Overink betreft mag het hele stationsgebied van Enschede, dat op de schop gaat, straks als etalage vol staan met die creatieve uitingen.

Stationsplein met WARP Spacebar en Sickhouse
Het stationsplein als etalage voor Enschedese creativiteit
Beeld: Onbekend
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.