Hengelose Janine hielp na 9/11 gestrande reizigers op Canadees eiland, verhaal is nu een musical
Duizenden passagiers waren op dinsdag 11 september 2001 met een vliegtuig onderweg naar de Verenigde Staten toen het noodlot toesloeg. Direct na de aanslagen op het World Trade Center in New York en het Pentagon in Washington - waarbij in totaal 3.000 mensen het leven lieten - ging het Amerikaanse luchtruim dicht. Veel vliegtuigen weken uit naar Newfoundland, waar de reizigers door de lokale bevolking werden opgevangen. Janine Post was toen één van die bewoners.
De vliegvelden van de plaatsen Gander en St. John's werden een heus toevluchtoord voor vliegtuigen die niet meer het Amerikaanse luchtruim in mochten. In totaal landden er tijdens Operation Yellow Ribbon 59 toestellen op het Canadese eiland Newfoundland, om pas na een week weer te mogen vertrekken. Het verhaal is vervat in de musical Come from Away, die onlangs ook naar het Nederlands is vertaald. Met de UT-onderzoeker Janine Post krijgt het bizarre verhaal zelfs een Nederlands tintje.
Verschrikkelijk nieuws uit New York
Janine Post woont in 2001 samen met haar toenmalige vriend (en tegenwoordig echtgenoot) Rolf in St. John's, de hoofdstad van Newfoundland, vanwege haar promotieonderzoek. Op 11 september is zij aan het werk in het onderzoekslab van het ziekenhuis als een van de begeleiders vertelt wat hij zojuist op een televisie in de wachtkamer heeft gezien. "Some idiot flew into the WTC." Alsof het om een ongeluk ging. "Ik ben toen gaan kijken en zag hoe het tweede vliegtuig in het WTC vloog. Op dat moment wisten we direct: dit is geen toeval."
De inktzwarte dag zou voor de bevolking van St. Johns (destijds 100.000 inwoners) en Gander (10.000 inwoners) nog een heel andere wending krijgen. Vrijwel direct na de aanslagen wordt het gehele Amerikaanse luchtruim afgesloten. Dat betekent dat alle vliegtuigen die onderweg zijn naar de VS elders moeten landen. "Ik was ondertussen vrij en meldde me aan om vrijwilligerswerk te doen", weet Janine. "Ik had het voorgevoel dat er vliegtuigen naar Newfoundland zouden uitwijken."
Het vliegveld van het kleine plaatsje Gander was vlak na de Tweede Wereldoorlog nog de grootste luchthaven ter wereld. Het vliegveld fungeerde als een belangrijke tankstop op Trans-Atlantische vluchten. Tegenwoordig doet het nog dienst voor eventuele noodlandingen en als eerste/laatste radiocontact tijdens Trans-Atlantische vluchten.
Uitwijken naar Newfoundland
Uiteindelijk zijn er 38 vliegtuigen in Gander geland (en 21 in St. John's). Met gemiddeld 300 passagiers per toestel zijn dat in totaal meer dan 17.000 mensen, waarvoor geen hotelkamers en dergelijke beschikbaar waren. "In het begin wisten de mensen niet waar ze waren en waarom ze daar waren geland", zegt Janine. "Dat kwam omdat er nog steeds aanslaggevaar was. Dat was best beangstigend."
Omdat niet iedereen Engels spreekt wordt met handen en voeten (en soms door een meisje van een jaar of 4 te laten vertalen) uitgelegd wat er zich in New York heeft afgespeeld. Uiteindelijk zouden de gestrande passagiers zelfs meer dan een week op het Canadese eiland moeten verblijven. "Initieel ben je alleen met hun basisbehoeftes bezig."
Lees verder onder de afbeelding
In eerste instantie verzamelt Janine e-mailadressen van familieleden van gestrande passagiers, om hen via een bericht te laten weten dat hun geliefden in goede gezondheid zijn. Ook andere praktische behoeftes, zoals schone kleren, zijn dan van groot belang. "Later in de week was er ook tijd om andere dingen met de mensen te doen." Zo worden de verstekelingen bijvoorbeeld meegenomen op wandelingen over het eiland.
Verhaal van naastenliefde
"Het romantische aan het verhaal is dat je veiligheid en geborgenheid kan bieden aan mensen die je niet kent", aldus Post. Normaal gebeurt dat binnen een kerk of gemeenschap. "Maar nu hadden we heel verschillende mensen, van verschillende continenten, die verschillende talen spreken."
Frank van Hengel, een van de acteurs in de musical, zegt dat het verhaal van de voorstelling één op één het waargebeurde verhaal vertelt. "We hebben een paar passagiers kunnen spreken die in de vliegtuigen onderweg naar Amerika zaten. En een aantal mensen uit Gander zelf."
Een van de rollen van Van Hengel in de musical is 'Ali'. Een gestrande Egyptische passagier met een islamitische achtergrond, die op dat moment (met oog op de door Taliban opgeëiste aanslag) nog meer het gevoel heeft alleen te staan.
"Op een gegeven moment belt mijn personage zijn moeder om te laten weten dat hij veilig is. Maar daar wordt heel heftig op gereageerd, omdat ik Arabisch praat." Al met al vertelt Come from Away volgens hem wel het verhaal van naastenliefde. "Zij dachten: er komen hier 7.000 passagiers, we moeten ze helpen. Ik zou willen geloven dat dat hier ook kan."
Drie dagen in Wilminktheater
De musical Come from Away is vrijdag 13 mei, zaterdag 14 mei en zondag 15 mei nog in verschillende voorstellingen te zien in het Wilminktheater. Kaarten zijn nog verkrijgbaar via de website van het theater en eventueel aan de deur.
