Je bekijkt nu een artikel uit het archief
Dit artikel is niet geoptimaliseerd voor de huidige 1Twente-website. Hierdoor kan het voorkomen dat de opmaak wegvalt, er media ontbreekt en/of metadata incorrect is.
Nieuws
Enschede
Kom niet aan 'ons' paasvuur: Twentenaren dol op tradities
Als buitenstaanders aan het paasvuur tornen komen Twentenaren in het geweer. Want Twente is een regio waar zuinig wordt omgesprongen met tradities. Goed voor de trots en het groepsgevoel, zeggen deskundigen. Maar we moeten ook openstaan voor aanpassingen.
In Twente houden we van tradities. En dus kom je rond de sinterklaasperiode hier weinig witte Pieten tegen. Hoor je geen Twentenaren over een Admiraal De Ruyterstraat in hun woonplaats of over een cowboyfeestje bij de buren. En stoppen met paasvuren, omdat ze te veel fijnstof zouden produceren? Ben je gek. Want paasvuren, die zijn van ons.
Beschermen, niet aanvallenStaatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken) gaf Twente er kort geleden nog de complimenten voor. Want tradities moet je beschermen en niet aanvallen, zoals in de Randstad zo vaak gebeurt. Ze geven houvast. Maar wat levert deze houding de regio eigenlijk op?
Historicus en schrijver Gerrit Kraa (78) ziet dat het Twentse erfgoed zorgt voor een regionale identiteit. Het zorgt ervoor dat mensen zich verbonden voelen. Hoewel er lokaal best wel verschillen zijn tussen Twentenaren. Maar je voelt altijd verbondenheid als je in het buitenland een streekgenoot tegenkomt. Binnen die Twentse identiteit ziet de historicus onder meer eigenschappen als terughoudendheid, gastvrijheid en behulpzaamheid als een rode draad.
Trots
Etnoloog Sophie Elpers, onderzoekster bij het Meertens Instituut, ziet ook dat tradities leiden tot trots en een sterke regionale identiteit. Maar er zit wel een keerzijde aan te veel hang naar vastigheid: de diversiteit komt erdoor in het gedrang. Je blijft dan het liefst zoals je bent, en laat andere zaken niet toe.
Als het om tradities gaat, is Kraa een idealist: Het liefst zou ik zien dat er niets verandert aan gebruiken. Tradities worden in mijn ogen te veel een soort evenement. Paasvuren bijvoorbeeld, moeten tegenwoordig zo hoog mogelijk zijn. Of midwinterhoornblazers die in groepen staan met hetzelfde uniform. Maar ik verzet me er niet tegen.
VeranderingStreektaalconsulent Harry Nijhuis (58) is juist een groot voorstander van verandering. Het is de enige manier om tradities in leven te houden. Je moet ervoor zorgen dat jongeren interesse houden, en dat lukt alleen als je openstaat voor aanpassingen.
Jongere traditiesKijkend naar de lijst met erkend immaterieel erfgoed, ziet etnologe Elpers dat in Twente alleen traditionele gebruiken staan aangemerkt. En dat zal dus ook zo blijven, verwacht ze. Als je constant uitdraagt dat traditioneel waardevol is, dan blijf je traditioneel. Dan kom je in een cirkel waarin jongere tradities niet even waardevol kunnen zijn. In Rotterdam of Amsterdam zie je wel moderne tradities aangemerkt worden als immaterieel erfgoed, zoals botenparade Pride in Amsterdam.
'Niet alleen maar ouderwets erfgoed'Hoewel hij de waarschuwing begrijpt, denkt streektaalconsulent Nijhuis dat hij niet voor Twente geldt. Het is een misvatting om te denken dat er in Twente alleen maar ouderwets erfgoed is. Kijk bijvoorbeeld naar de piratenfeesten, of Kunst in het Volkspark. Als je er wat langer over nadenkt, zijn er in Twente veel moderne tradities. Maar Twentenaren zijn niet sterk in het herkennen en erkennen ervan, en dragen het al helemaal niet snel aan als Immaterieel Erfgoed. We zijn er wel trots op, maar spreken het niet uit.
Mooi laten gaan Historicus Kraa vindt ook niet dat Twentenaren diversiteit moedwillig tegenwerken. Ze zijn over het algemeen heel tolerant, maar ze mengen zich niet snel in discussies. Wat doen we eraan , is vaak de houding. Pas als een discussie echt dreigt over te koken, komt een Twentenaar op voor de eigen identiteit. Tot die tijd is het een kwestie van mooi laten gaan .
Wat in de ogen van Elpers belangrijk is, is dat aanhangers van traditionele tradities erkennen dat hun gebruiken niet authentiek zijn. Neem bijvoorbeeld het midwinterhoornblazen. Of het vlöggeln in Ootmarsum. Hoe bijzonder het ook is, er is veel aan veranderd. Ze hebben tegenwoordig bijvoorbeeld meer een sociaal dan een praktisch karakter. Logisch ook, want anders zouden ze niet blijven bestaan. De oorspronkelijke bedoeling van zo n gebruik is namelijk niet meer nodig. Geef dan ook toe dat jouw traditie verandert. Dan sta je namelijk open voor verandering.
Niet ouderwetsNijhuis is het met haar eens. Maar dat gebeurt ook. Ik denk zelfs dat we er in Twente goed in zijn om met de tijd mee te gaan. Kijk eens naar het bouwen van paasvuren. Dat zijn nu wedstrijden geworden tussen dorpen. Twentenaren zijn echt niet ouderwets, er is geen traditie die niet veranderd is.
De experts zien dat Twentenaren vaak hun schouders ophalen als er in de Randstad een probleem wordt opgeworpen. En die houding levert de regio volgens Nijhuis op de lange termijn een goede reputatie op. Op korte termijn kun je jezelf tekort doen, omdat je minder snel gehoord wordt , zegt Nijhuis.
Volkskarakter Maar Twentenaren mogen dan aanvankelijk de kat uit de boom kijken, als je eenmaal het vertrouwen hebt, doen ze alles voor je. Dat volkskarakter zorgt buiten de regio voor een positieve associatie. Dat Zwarte Piet in Hengelo tot op heden ouderwets zwart was, maakt de stad volgens Elpers niet minder geschikt om de landelijke sinterklaasintocht te organiseren. Sinterklaas moet overal binnengehaald kunnen worden. En met de intocht haal je ook het debat naar de stad. Â
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede - foto: Reinier van Willigen
Beschermen, niet aanvallenStaatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken) gaf Twente er kort geleden nog de complimenten voor. Want tradities moet je beschermen en niet aanvallen, zoals in de Randstad zo vaak gebeurt. Ze geven houvast. Maar wat levert deze houding de regio eigenlijk op?
Historicus en schrijver Gerrit Kraa (78) ziet dat het Twentse erfgoed zorgt voor een regionale identiteit. Het zorgt ervoor dat mensen zich verbonden voelen. Hoewel er lokaal best wel verschillen zijn tussen Twentenaren. Maar je voelt altijd verbondenheid als je in het buitenland een streekgenoot tegenkomt. Binnen die Twentse identiteit ziet de historicus onder meer eigenschappen als terughoudendheid, gastvrijheid en behulpzaamheid als een rode draad.
Trots
Etnoloog Sophie Elpers, onderzoekster bij het Meertens Instituut, ziet ook dat tradities leiden tot trots en een sterke regionale identiteit. Maar er zit wel een keerzijde aan te veel hang naar vastigheid: de diversiteit komt erdoor in het gedrang. Je blijft dan het liefst zoals je bent, en laat andere zaken niet toe.
Als het om tradities gaat, is Kraa een idealist: Het liefst zou ik zien dat er niets verandert aan gebruiken. Tradities worden in mijn ogen te veel een soort evenement. Paasvuren bijvoorbeeld, moeten tegenwoordig zo hoog mogelijk zijn. Of midwinterhoornblazers die in groepen staan met hetzelfde uniform. Maar ik verzet me er niet tegen.
VeranderingStreektaalconsulent Harry Nijhuis (58) is juist een groot voorstander van verandering. Het is de enige manier om tradities in leven te houden. Je moet ervoor zorgen dat jongeren interesse houden, en dat lukt alleen als je openstaat voor aanpassingen.
Jongere traditiesKijkend naar de lijst met erkend immaterieel erfgoed, ziet etnologe Elpers dat in Twente alleen traditionele gebruiken staan aangemerkt. En dat zal dus ook zo blijven, verwacht ze. Als je constant uitdraagt dat traditioneel waardevol is, dan blijf je traditioneel. Dan kom je in een cirkel waarin jongere tradities niet even waardevol kunnen zijn. In Rotterdam of Amsterdam zie je wel moderne tradities aangemerkt worden als immaterieel erfgoed, zoals botenparade Pride in Amsterdam.
'Niet alleen maar ouderwets erfgoed'Hoewel hij de waarschuwing begrijpt, denkt streektaalconsulent Nijhuis dat hij niet voor Twente geldt. Het is een misvatting om te denken dat er in Twente alleen maar ouderwets erfgoed is. Kijk bijvoorbeeld naar de piratenfeesten, of Kunst in het Volkspark. Als je er wat langer over nadenkt, zijn er in Twente veel moderne tradities. Maar Twentenaren zijn niet sterk in het herkennen en erkennen ervan, en dragen het al helemaal niet snel aan als Immaterieel Erfgoed. We zijn er wel trots op, maar spreken het niet uit.
Mooi laten gaan Historicus Kraa vindt ook niet dat Twentenaren diversiteit moedwillig tegenwerken. Ze zijn over het algemeen heel tolerant, maar ze mengen zich niet snel in discussies. Wat doen we eraan , is vaak de houding. Pas als een discussie echt dreigt over te koken, komt een Twentenaar op voor de eigen identiteit. Tot die tijd is het een kwestie van mooi laten gaan .
Wat in de ogen van Elpers belangrijk is, is dat aanhangers van traditionele tradities erkennen dat hun gebruiken niet authentiek zijn. Neem bijvoorbeeld het midwinterhoornblazen. Of het vlöggeln in Ootmarsum. Hoe bijzonder het ook is, er is veel aan veranderd. Ze hebben tegenwoordig bijvoorbeeld meer een sociaal dan een praktisch karakter. Logisch ook, want anders zouden ze niet blijven bestaan. De oorspronkelijke bedoeling van zo n gebruik is namelijk niet meer nodig. Geef dan ook toe dat jouw traditie verandert. Dan sta je namelijk open voor verandering.
Niet ouderwetsNijhuis is het met haar eens. Maar dat gebeurt ook. Ik denk zelfs dat we er in Twente goed in zijn om met de tijd mee te gaan. Kijk eens naar het bouwen van paasvuren. Dat zijn nu wedstrijden geworden tussen dorpen. Twentenaren zijn echt niet ouderwets, er is geen traditie die niet veranderd is.
De experts zien dat Twentenaren vaak hun schouders ophalen als er in de Randstad een probleem wordt opgeworpen. En die houding levert de regio volgens Nijhuis op de lange termijn een goede reputatie op. Op korte termijn kun je jezelf tekort doen, omdat je minder snel gehoord wordt , zegt Nijhuis.
Volkskarakter Maar Twentenaren mogen dan aanvankelijk de kat uit de boom kijken, als je eenmaal het vertrouwen hebt, doen ze alles voor je. Dat volkskarakter zorgt buiten de regio voor een positieve associatie. Dat Zwarte Piet in Hengelo tot op heden ouderwets zwart was, maakt de stad volgens Elpers niet minder geschikt om de landelijke sinterklaasintocht te organiseren. Sinterklaas moet overal binnengehaald kunnen worden. En met de intocht haal je ook het debat naar de stad. Â
© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede - foto: Reinier van Willigen
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.
