Verkeer
Stuur appje
Zoek
Je bekijkt nu een artikel uit het archief
Dit artikel is niet geoptimaliseerd voor de huidige 1Twente-website. Hierdoor kan het voorkomen dat de opmaak wegvalt, er media ontbreekt en/of metadata incorrect is.
Nieuws
Enschede

Moorddatabase is nog een stap te ver voor Twente

357085 moord

Dat burgers meer criminele zaken gaan oplossen, of er in elk geval bij gaan helpen, is voor de politie zeker. Maar een openbare moorddatabase is (nog?) een stap te ver.

Hogeschool Saxion, die zo n database samen met Pandora Intelligence ontwikkelt, denkt hem op korte termijn open te stellen: een moorddatabase die voor iedereen toegankelijk is en helpt een doorbraak te bereiken in oude, onopgeloste politiezaken.

Is prima, vindt Aart Garssen, hoofd Dienst Regionale Recherche Oost Nederland. Ik heb niets te zeggen over wat iemand met openbare informatie doet. Maar je moet wel heel zorgvuldig zijn met wat je in zo n database stopt. Dus nee, ik zal niet direct morgen alle informatie van ons overdragen.

Twaalf jaar
Cold cases gaan over zogenoemde twaalfjaarsfeiten: onopgeloste misdaden die langer dan drie jaar geleden zijn gepleegd en waarop minimaal twaalf jaar gevangenisstraf staat. Zaken die sinds 1988 niet meer verjaren. Als extra criterium geldt dat de daad de rechtstaat heeft geschokt . Landelijk kent de politie 1500 cold cases. Daarvan vallen er duizend in de categorie moord en doodslag en zijn er vijfhonderd vermissingen.
Openbare bronnen
In de database wordt alle informatie uit openbare bronnen over onopgeloste zaken gedeeld, maar bijvoorbeeld ook verslagen van gesprekken met experts van reclassering en tbs-klinieken. Doordat studenten en vrijwilligers ermee aan de slag gaan, moeten nieuwe inzichten ontstaan die nieuw leven kunnen blazen in zogenoemde cold cases. Garssen zal die nieuwe inzichten dankbaar ontvangen, zegt hij. Maar ik zal ook meteen kijken hoe die informatie is vergaard en of dat de toets der kritiek in de rechtszaal kan weerstaan.

Dat is de eerste kanttekening die hij maakt. De tweede is zijn angst dat er tussen alle informatie zogenoemde daderkennis verborgen zit. Dat zou de oplossing van de zaak frustreren. Je weet niet altijd wat de sleutel tot een zaak is. Onlangs hebben we nog een zaak opgelost op basis van verkeersinformatie. Alleen mag veel informatie nu nog relatief kort worden bewaard. Het zou me veel waard zijn als die informatie in een soort kluis gaat en dat vervolgens een rechter-commissaris of een andere poortwachter beslist of we daar in mogen kijken.

Nabestaanden
En dan misschien wel het grootste probleem dat Garssen heeft met het vrijgeven van alle informatie: Je weet nooit wat het met nabestaanden doet. Die hebben nogal wat meegemaakt. Daarom moet je je afvragen of je alles zomaar op straat moet gooien. Want nabestaanden spelen voor Garssen, tevens landelijk portefeuillehouder cold cases, een centrale rol.

Hij wijst op het motto van de coldcasekalender die sinds een paar jaar in de gevangenissen wordt verspreid: Help nabestaanden uit hun onzekerheid . Dat is waar we het uiteindelijk allemaal voor doen. Ik zeg niet dat ze het boek kunnen sluiten als we een zaak alsnog oplossen, maar wel dat ze een nieuw hoofdstuk kunnen openen.

Posbankmoord
Als voorbeeld noemt hij de Posbankmoord, op de doodgeschoten huisschilder Alex Wiegmink, die in 2016 na dertien jaar werd opgelost. En vooral wat dat betekende voor de weduwe en familieleden. Tijdens het onderzoek bedenk je alle mogelijke scenario s, van een ontmoeting in de privésfeer tot de vraag of hij misschien verkeerde vrienden had. Daar bleek helemaal niets van waar te zijn, maar wat vaak blijft hangen is dat je in Nederland niet zomaar wordt vermoord. Uiteindelijk bleek het echt een geval van op het verkeerde moment op de verkeerde plaats zijn. De rust die dat de familie dan brengt...

DNA-spoor
De oplossing van de Posbank-moord bleek te liggen in een DNA-spoor in een gevonden muts. Een van de redenen waarom in cold cases nog steeds stappen worden gemaakt, ook zonder een moorddatabas: Vroeger had je een flinke bloeddruppel nodig om DNA te bepalen. Nu kan een greep bij de schouder al voldoende zijn. Daar komt bij dat de DNA-database gestaag uitbreidt en dat ook het DNA-verwantschapsonderzoek veelbelovende resultaten oplevert.

Achterhalen van informatieEen tweede belangrijk element dat tot een late oplossing kan leiden, is creatief zijn met het achterhalen van informatie. Zoals de eerdergenoemde coldcasekalender in de gevangenissen. Omdat daar nu eenmaal meer informatie over duistere zaken verborgen ligt, dan in een keurige woonwijk. Onderzoek heeft uitgewezen dat als je iets hebt gedaan, je dat minimaal aan een of twee personen vertelt. Dat betekent dat er honderden mensen zijn die wetenschap hebben van een cold case.

Digitale hulp
Een derde belangrijke ontwikkeling is wat Garssen artificial intelligence noemt: computers die snel verbanden leggen tussen alle beschikbare informatie en zo bijvoorbeeld kunnen voorspellen welke cold case de meeste kans maakt om opgelost te worden. Zodat de beschikbare middelen het meest efficiënt ingezet kunnen worden. Maar daarvoor is het wel nodig dat alle 1500 dossiers digitaal worden ingevoerd. En zo ver zijn we gewoon nog niet. We hebben het wel over miljoenen pagina s.

En dan het laatste element: de inzet van, jawel, meer burgers. Garssen noemt dat the wisdom of the crowd . Een registeraccountant kijkt heel anders naar een financieel stuk dan jij of ik. Elke deskundige kan nuttig zijn. Een journalist, een historicus, een psycholoog, iedereen die met een frisse blik naar een zaak kijkt.

Politievrijwilligers
Op dat gebied wordt al volop samengewerkt met bijvoorbeeld hogescholen en universiteiten. We hebben ook stagiairs van Saxion die betrokken kunnen worden bij cold cases. Garssen zou de mogelijkheden graag uitbreiden, bijvoorbeeld in de vorm van politievrijwilligers . Mensen die bereid zijn om, naast een baan, hun deskundigheid voor een paar uur per dag of per week in te zetten bij de politie. We zijn de mogelijkheden daartoe al aan het verkennen.

Inzet van publiek
Maar ook de inzet van het publiek bij grote zaken wordt steeds belangrijker. Zoals al die vrijwilligers die meehielpen bij de zoektocht naar Anne Faber, de jonge vrouw die verdween tijdens een fietstochtje in de buurt van Utrecht.

De grote geheimzinnigheid die voorheen rond dit soort zaken hing, is er nu wel grotendeels af, zegt Garssen. Dat burgers helpen zaken op te lossen, is geen vraag. Dat gebeurt en gaat gebeuren. Maar ik zou dat graag in overleg doen. We zijn blij met elke burger die mee wil denken, maar ik moet eerlijk zijn: we kunnen niet alles wat we weten delen.

Sportveld
Een gevleugeld begrip bij de politie is het speelveld waarin zich iets beweegt. Dat brengt Garssen tot een vergelijking met de sport. Ook op een sportveld moet je goed nadenken over de spelers die je opstelt. Je kunt wel een mooie wedstrijd spelen, maar als je vergeet te scoren schiet het niet op. Uiteindelijk gaat het om het winnen. Voor de nabestaanden.

Ria de Vries
De politie heeft ook dit jaar weer kalenders met cold cases in gevangenissen verspreid, in de hoop dat het gedetineerden verleidt tot het geven van tips over zaken die zijn vastgelopen. Op de kalender staan 52 cold cases, voor elke week één. De kalender van 2017 zorgde voor 78 tips, waarvan er 32 bruikbaar bleken, die leidden tot heropening van zeven zaken.

In de coldcasekalender 2018 staat een Twentse zaak: die van de 13-jarige Ria de Vries. Het meisje verliet in de vooravond van 3 mei 1990 het huis van haar moeder in Enschede en kwam nooit meer terug. Vijf maanden intensief onderzoek leverde niets op. Tot in april 1991 delen van een skelet werden gevonden in Nationaal Park de Hoge Veluwe. Ze bleken afkomstig van Ria. Door de vondst kwamen alsnog meerdere verdachten in beeld, maar de zaak werd nooit opgelost.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Carlo ter Ellen
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.