Verkeer
Stuur appje
Zoek
Je bekijkt nu een artikel uit het archief
Dit artikel is niet geoptimaliseerd voor de huidige 1Twente-website. Hierdoor kan het voorkomen dat de opmaak wegvalt, er media ontbreekt en/of metadata incorrect is.
Nieuws
Enschede

Waar is €˜kroongetuige €™ die Twentse misdaadzaken uit het slop trok?

375145 case law 677940 1920 2

Hij duikt op in alle grote misdaaddossiers in Twente. En nu lijkt hij ineens van de aardbodem verdwenen. Wat bezielde deze getuige, wiens doodsangst voor justitie een goudmijn werd?

De twee grootste Twentse strafprocessen van de laatste jaren vallen niet alleen op door gruwelijke feiten en meedogenloze verdachten, maar ook omdat ze een bijzondere overeenkomst vertonen. Zowel in het dossier over de moord op Onno Kuut, als dat over een reeks recente liquidatiepogingen, komt één getuige met zeer gedetailleerde verklaringen.

Een getuige die overduidelijk weet waar hij over praat en die justitie een zeer grote dienst bewees met zijn informatie. Zijn verklaringen vormden een nieuwe levensader in onderzoeken die tot dan toe zeer moeizaam verliepen.

Vreemds
Maar met de verklaringen is iets vreemds aan de hand. Het is namelijk bekend wie ze heeft afgelegd. En dat is uitzonderlijk in zaken als deze. Want als iets niet verstandig lijkt, dan is het wel om zware criminelen te beschuldigen van moord. Een vergelding ligt immers op de loer. Daarom maak je als verstandige getuige eerst een deal met justitie, waardoor je naam uit de dossiers blijft en je veiligheid beschermd wordt. Maar hoe anders is het hier.

Risico s
De man waar alles om draait is Joao de Faria*. 33 jaar oud en vader van twee kinderen. Geboren in het noordoosten van Brazilië en woonachtig in Enschede. De Faria moet hebben geweten welke risico s hij nam door naar de politie te stappen. Hij kent het klappen van de criminele zweep namelijk als geen ander. Zo belandde hij in 2012 voor 2,5 jaar in de cel voor een gewapende gijzeling in Almelo en drie jaar later werd hij veroordeeld voor het hebben van een wietplantage.

Wetten
Maar als hij de wetten van het criminele milieu kent, wat bezielde De Faria dan om toch te praten? Waarom gooide hij al zijn kennis over de moord op Onno Kuut en meerdere liquidatiepogingen in Twente op tafel? Welk voordeel was daarmee voor hemzelf te halen? En was dat voordeel echt zo groot, dat het een gevaar voor eigen leven goedmaakte? Het is een vraag die velen in het criminele milieu de afgelopen maanden bezig hield, zo blijkt uit contacten van De Twentsche Courant Tubantia.

Het antwoord is al even opmerkelijk als logisch: Joao de Faria stond naar eigen zeggen op een dodenlijst bij de mensen die hij als daders aanwijst. En door justitie te voorzien van waardevolle informatie, hoopte hij op bescherming. Zijn doodsvrees werd voor justitie dus een goudmijn.

Tattookillers
In het dossier over de moord op Onno Kuut, met vier gevreesde Tattookillers als verdachten, vullen alleen de verklaringen van getuige De Faria al een complete ordner. Geen enkele andere getuige kwam met zoveel informatie. Bovendien lijkt De Faria zich bewust van de risico s. Als ik iets zeg, ben ik 100 procent zeker dood , zei hij ruim een jaar geleden tegen de recherche.

De geboren Braziliaan praat vervolgens breeduit over de verhoudingen tussen de verdachten, hoe hij ze heeft leren keren en welke problemen ze hadden. Ook geeft hij antwoord op de belangrijkste vraag: waarom brachten de verdachte Tattookillers Onno Kuut om het leven?

Problemen
Onno wist te veel, zegt De Faria. En dat bracht de verdachten in gevaar. Een eerdere liquidatie waarbij Kuut zelf aanwezig was, maar die niet helemaal goed verliep, zorgde voor de grootste problemen. De jongens (Tattookillers, red.) dachten dat het niet goed zou komen als Onno daarvoor vast zou komen te zitten. Met andere woorden: de verdachten vreesden door Kuut verlinkt te worden en daarom moest hij dood. Cor P., een van de Tattookillers, zou volgens De Faria de hoofdrol spelen: Cor ontkent niet dat hij Onno gedaan heeft, hij doet er stoer over.

Bijdrage
Ook in de dossiers over de Twentse liquidatiegolf in 2017 is de bijdrage van De Faria groot. Hij zegt te weten dat hoofdverdachte Henri W. een aanslag pleegde op een Turkse kapper in Enschede, die met benzine werd overgoten en in brand gestoken. Ook zou hij in Emmen een automatisch wapen hebben opgehaald, waarmee een café in Enschede en criminele omwonenden zouden moeten worden gemaaid .

Opdrachten
De opdrachten voor deze keiharde geweldsuitbarstingen zouden komen van Simo D., een handlanger van Cor P.. Dat deze handlanger vast zit in een Duitse cel, weerhoudt hem niet van het geven van moordopdrachten, zeggen ook anderen: in zijn cel zijn al meerdere keren mobiele telefoons gevonden.

Achtergrond
Hoewel hij niet veel wil zeggen over de achtergrond van de conflicten, heeft Joao zelf ook problemen met deze Cor en Simo. Cor zei tegen me: ik ga hetzelfde met jou doen als met de Chinees (Onno Kuut, red.). En dat boezemde angst in. Want Cor heeft zich al bewezen. De angst voor de onaantastbare en meedogenloze reputatie van zijn bedreigers maakt dus dat Joao naar de politie stapt.

Geen tegenprestatie
Opvallend genoeg blijft justitie volhouden dat hij geen tegenprestatie heeft gekregen voor zijn waardevolle verklaringen. Tijdens een van de verhoren vraagt De Faria er wel expliciet naar: Krijg ik hier nog iets voor terug? De reactie van de rechercheurs is op papier kort en mysterieus: hmm.

De advocaten van de verdachten geloven niet dat De Faria geen afspraken heeft met justitie. Je moet wel echt levensmoe zijn om zo openlijk te praten over deze jongens.

Safehouse

Een betrouwbare bron - die anoniem wil blijven zegt dat het formeel kan kloppen dat het Openbaar Ministerie een deal ontkent. In recente zaken in het voorgekomen dat een getuige door justitie in een safehouse was ondergebracht en beschermde getuige zou worden, maar dat de formele stappen die daartoe leiden nog niet waren afgerond. Tot die tijd kan justitie met droge ogen zeggen dat er geen afspraken zijn. Maar als ze eerlijk willen zijn, moeten ze zeggen dat de afspraken er nog niet zijn.

Theorie
De theorie kan in het geval van Joao de Faria kloppen. Want nadat hij zijn verklaringen had afgelegd, verdween hij van de aardbodem. Officier van Justitie Karel de Valk zei tijdens een zitting: Niemand weet waar getuige De Faria zich momenteel bevindt. Wel heeft de politie telefooncontact met hem. Hij heeft ook aangegeven nog aanvullend te willen verklaren over de zaken. Het Openbaar Ministerie spreekt de theorie over de toekomstige bescherming desgevraagd tegen. Er is geen deal en ook niet in het vooruitzicht gesteld.

Officier De Valk reageerde in de Almelose rechtbank kort op het ongeloof over getuige De Faria. Het is inderdaad bijzonder dat hij zo n risico neemt. Maar hij was zijn leven al niet zeker ¦ Kijk maar naar Onno Kuut.

*gefingeerde naam, de echte identiteit is bij de redactie bekend

Een moord, een handvol pogingen
De Faria legde verklaringen af over verschillende zware zaken. Zo vertelde hij de politie over de moord op Enschedeër Onno Kuut, wiens levenloze lichaam in 2009 in de duinen bij Hoek van Holland werd gevonden. Volgens justitie werd de geadopteerde Kuut om het leven gebracht door het huurmoordeskader Tattookillers , waar hij zelf ook deel van uitmaakte. De Faria wijst ook beschuldigend richting die verdachten, die zich vooralsnog beroepen op hun zwijgrecht. In maart 2019 moeten de strafprocessen worden afgerond.

Over een reeks zware geweldsincidenten in Twente leverde De Faria justitie ook veel informatie. Onder meer over een aanslag op een Turkse kapper, die begin vorig jaar in Enschede in brand werd gestoken. En over een schietpartij in dezelfde stad, waarbij de verkeerde crimineel door acht kogels geraakt werd. In dezelfde rij incidenten horen volgens de getuige - en justitie - ook een schietpartij in Gronau en twee woningbranden in Almelo. De vijf incidenten kostten wonderwel niemand het leven. Het onderzoek naar de groep die de aanslagen volgens justitie uitvoerden, verliep lange tijd moeizaam. De rechtszaken tegen de verdachten, grotendeels aangewezen door De Faria, zullen naar verwachting volgend jaar beginnen. Daarna wil justitie de opdrachtgevers nog laten berechten.

Bijzondere positie voor bedreigde getuige
Terwijl De Faria met naam en toenaam in strafdossiers voorkomt, biedt het Wetboek van Strafrecht de mogelijkheid om getuigen anonimiteit te garanderen. Als een getuige dit wil omdat hij vreest voor zijn leven als hij gaat praten met justitie, kan de procedure anonieme bedreigde getuige in werking worden gezet.

Cruciaal in dit proces is de rol van de rechter-commissaris, ook wel onderzoeksrechter. Die beoordeelt de betrouwbaarheid van de getuige en diens verklaringen en maakt van die beoordelingen een verslag dat in de strafzaak wordt ingebracht. De onderzoeksrechter weet dus wel met wie er gesproken wordt.

Als aan alle voorwaarden wordt voldaan, wordt een getuige in een proces verbaal alleen met een letter of code aangeduid. Ook wordt de inhoud van het verhoor ontdaan van alle informatie die kan verwijzen naar de identiteit van de getuige, zijn gezin of andere relaties.

Bij dat verhoor mogen verdachten en advocaten niet aanwezig zijn. Dat maakt de positie van de anonieme bedreigde getuige omstreden, omdat de verdediging de getuige niet rechtstreeks kan ondervragen.

Toch is de bewijswaarde van de anonieme verklaring in beginsel gelijk aan die van een bekende getuige. Wel bepaalde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dat een veroordeling niet uitsluitend of in beslissende mate op anonieme verklaringen mag worden gebaseerd. Ander bewijs is dus noodzakelijk.

© Newsroom Enschede, de samenwerking tussen TC Tubantia en 1Twente Enschede, foto: Pixabay
Heb je een nieuwstip of nieuwe informatie?
Tip onze redactie via mail of telefoon. Deze vind je op onze contactpagina.